GÖRSEL YORUMLAMA

Görsel okuma; yazma, okuma, dinlenme ve konuşma becerisi gibi Türkçe eğitiminde yer alan temel dil becerilerinden biridir. Görsel okuma ve yorumlama ile ilgili sorular ile öğrencilerin üst düzey düşünme becerileri edinmeleri amaçlanmıştır. Görsel okuma sorularında yazılı metnin dışında resim, fotoğraf, karikatür, grafik ve semboller kullanılabilir. Görseller, bir metnin anlatımını zenginleştirmek için kullanabildiği gibi bazen de bir konuyu metin olmaksızın anlatmak için kullanılabilir. Görsel okuma sorularını çözerken dikkat edilmesi gereken şunlardır:

• Görseller sayesinden verilmek istenilen bilgi yoğunlaştırılmış hâle getirebilir. Bu sayede metinden bilginin alınışı kolaylaşır. Bu nedenle birden fazla veriyi doğru değerlendirmek için “Görselin kullanım amacı ne olabilir?”, “Metinle görsel arasında nasıl bir ilişki var?” “Bu görselle ne anlatılmak isteniyor?” sorularına cevap arayarak veriler incelenmelidir.
• Özellikle afiş, broşür gibi görsellerde başlık kullanılmışsa bu başlık görselin konusu hakkında bilgi verir.
• Görseli destekleyen, açıklayan ifadeler dikkatle okunmalıdır.

Örnek: Aşağıda “pandomim” sanatının ne olduğu ile ilgili bilgiye ve bir pandomim sanatçısının beden dili ifadelerinin bulunduğu bir görsele yer verilmiştir.

Türkçede kullanılan “pandomim” sözcüğü; insan düşüncelerinin ve duygularının müzik ve eşya kullanımı ile gerek dans gerekse de beden dili vasıtasıyla anlatmaya yönelik, sözsüz oyun manasına gelmektedir. Pandomim oyunlarında sanatçı, konuşmadan yalnızca mimiklerini ve beden dilini kullanarak temayı izleyiciye aktarmaya çalışır.

Bu veriler değerlendirildiğinde pandomim sanatçısının beden dili ile ifade etmek istedikleri hakkında çıkarımda bulunması istenebilir. Pandomim sanatçısının ifadelerini olayların oluş sırasına göre değerlendirdiğimizde ilk görselden bir durumu ya da olayı görmediğini ya da fark etmediğini çıkarabiliriz. İkinci görselde konuşulanları duymadığını ya da konuşulanlara aldırış etmediğini, üçüncü görselde de olay ya da durum hakkında yorum yapmadığını, söyleyecek bir şey bulamadığını çıkarabiliriz. Tüm bu değerlendirmeler sonucunda aşağıdaki gibi bir örnek metne ulaşabiliriz.

Yoğun bir iş gününden sonra arabama bindim. Otoparktan çıktığım esnada yağmur bardaktan boşanırcasına yağmaya başladı. Yolda öbekler hâlinde su birikintilerini fark etmemiştim. Bir su birikintisine hızla daldım ve yolun kenarındaki durağa sığınan insanları istemeden de olsa sırılsıklam ettim. Acelem olduğu için de arkamdan öfkeyle bağıranları duymazdan gelerek yoluma devam ettim.

Ben eve vardıktan beş dakika sonra oğlum ve köpeğimiz, ıslanmış hâlde eve girdi. Şemsiye almıştı yanına ama münasebetsizin biri kendileri durakta beklerken üzerlerine su sıçratmış ve özür dilemek için dahi durmamıştı. Ne diyeceğimi bilemez hâlde kalakaldım.

Örnek Soru:

Enerji verimliliği, yapılan bir üretim veya hizmet için harcanan enerji miktarının üretim kalitesi ve miktarında düşüşe neden olmadan azaltılmasıdır. Enerji verimliliği, dünyamızın korunmasında önemli bir adımdır. Isıtma, soğutma, aydınlatma vb. gibi günlük hayatımızın her alanında enerjiyi verimli kullanarak aile bütçesine, ülke ekonomisine ve en önemlisi yaşadığımız dünyanın korunmasına katkı sağlayabiliriz. Alınacak basit önlemler, büyük miktarda enerji verimliliği olarak karşımıza çıkacaktır. Enerji tasarrufu yaparak enerji verimliliğini nasıl artırabileciğimizi maddeler hâlinde sıralayalım:

– Gereksiz yere lambaları açık bırakmamak, elektrik tasarruflu ampuller kullanmak, kış aylarında radyatörlerin önüne mobilya koymamak faydalı olabilir.
– Çamaşır makinesi, bulaşık makinesi gibi aletlerin tam doldurularak çalıştırılması hem elektrik hem de sudan tasarruf sağlar.
– Araçların periyodik bakım ve onarımları ile egzoz gazı ölçümlerinin yapılması, uygun motor yağının kullanılması yakıt tüketimini düşürür.

Aşağıdaki karikatürlerden hangisi bu metindeki enerji verimliliği ile ilgili önerilerden birini örneklememektedir?