HAZIR GIDALARI SEÇERKEN VE TÜKETİRKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Dünya nüfusunun fazla artması ile taze ve işlenmemiş doğal gıdalarla beslenme her geçen gün zorlaşmaktadır. Doğal gıdaların yetiştirilmesi ve şehirlerde yaşayan insanlara ulaştırılması gitgide zorlaşmaktadır. Bu nedenle organik olarak da nitelenen doğal gıdalar pahalılaşmakta ve zor elde edilme durumuna gelmektedir.

Günümüzde kırsal alanda yaşayan insanların nüfusundaki azalma ve şehirli nüfusun artması insanları hazır gıdalara yöneltmiştir. Hazır gıdaların raf ömrünü uzatmak için günümüzde gıda katkı maddeleri kullanılmaktadır. Gıda katkı maddeleri yalnız raf ömrünü uzatmak değil aynı zamanda renk, tat ve güzel görünüm için de kullanılmaktadır.

Hazır gıdaların paketleri üzerinde; kullanım amaçlarına göre gıda katkı maddeleri, kategorileri, özel adları ve “E” numaraları Avrupa Birliği ülkelerinde kodlama yöntemi olarak geliştirilmiştir. “E” numara sistemi ile gıda katkı maddelerinin temel katkı tipi ve kodları aşağıda verilmiştir.

Renklendiriciler

Hazır gıdaların güzel görünmesi için kullanılan kimyasallardır.

Koruyucular

Besin maddelerini bakteri, küf ve mayalara karşı korumak amacıyla
kullanılan kimyasallardır.

Antioksidanlar

Gıdalarda meydana gelebilecek acıma ve bozulmayı engeller. Gıda-
nın oksitlenmesini engelleyen kimyasallardır.

Emülsifiyer ve Stabilizatörler

Gıda maddelerinin üretiminde arzu edilen yapıyı oluşturmak, belli bir yapıyı korumak veya iyileştirmek amacıyla kullanılan kimyasallardır.

Asit – Baz Sağlayıcılar

Gıda maddelerindeki asitliği ve bazlığı sağlayıcı kimyasallardır.

Tatlandırıcılar, Koku Verenler

Hazır gıdaların doğal tadı ve kokusu işlenme ve bekleme sırasında bozulabilir.

Gıda malzemesine şekerli tat vermek için üretilen gliserol, mannitol, aspartam gibi maddelerdir.

Pastörizasyon ve Sütte UHT

Pastörizasyon, sütteki hastalık yapıcı mikroorganizmaların büyük kısmının sayısını azaltmak amacıyla yapılan, sütün raf ömrünü uzatan, en az seviyede fiziksel, kimyasal ve duyusal değişikliklerle sonuçlanan ve en az 72 ^oC’de 15 saniye veya 63 ^oC’de 30 dakika gerçekleştirilen ısıl işlemdir.

Günümüzde süt için UHT(Ultra High Temperature) denilen, genellikle uzun ömürlü sütlerde kullanılan bir teknoloji gelişmiştir.

UHT sterilize süt, buhar püskürtülerek yaklaşık 1 saniye süreyle 140 – 150 C^o‘de işlenir. Daha sonra, sterilizasyon için kullanılan buhara eşit
miktarda buhar çıkacak biçimde vakum altında soğutulur.

Raf Ömrü

Gıdanın üretim tarihinden itibaren uygun koşullarda spesifik özelliklerini koruduğu süredir.

Tüm gıda ürünlerinin ambalajında zorunludur.

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

2. BÖLÜM: Gıdalar

1. Aşağıdaki maddelerden hangisi bir gıda katkı maddesi olarak kullanılır?
   A) NaCl (Tuz)
   B) NaOH
   C) HCl
   D) CH₄

   Çözüm: NaCl (sofra tuzu), gıda katkı maddesi olarak yaygın şekilde kullanılır. Diğer maddeler gıdalarda kullanılmaz. Doğru cevap A‘dır.

2. Asidik özellik gösteren aşağıdaki gıdalardan hangisi yaygındır?
   A) Süt
   B) Yoğurt
   C) Et
   D) Çay

   Çözüm: Yoğurt, laktik asit içerir ve asidik özellik gösterir. Doğru cevap B‘dir.

3. Aşağıdaki maddelerden hangisi koruyucu madde olarak gıdalarda kullanılır?
   A) Sitrik asit
   B) Sodyum benzoat
   C) Amonyum nitrat
   D) Sülfürik asit

   Çözüm: Sodyum benzoat, gıdalarda koruyucu madde olarak kullanılır. Diğer seçenekler bu amaçla kullanılmaz. Doğru cevap B‘dir.

4. Aşağıdaki maddelerden hangisi hamur işlerinde kabartıcı olarak kullanılır?
   A) Karbonat
   B) NaOH
   C) HCl
   D) NaCl

   Çözüm: Karbonat (NaHCO₃), hamur işlerinde kabartıcı olarak kullanılır. Doğru cevap A‘dır.

5. Aşağıdaki gıdalardan hangisi bazik özellik gösterir?
   A) Limon
   B) Yoğurt
   C) Kahve
   D) Ispanak

   Çözüm: Ispanak bazik özellik gösterir, diğer maddeler ise genellikle asidiktir. Doğru cevap D‘ir.

6. Aşağıdaki asitlerden hangisi gıdalarda doğal olarak bulunur ve lezzet artırıcıdır?
   A) Sülfürik asit
   B) Asetik asit
   C) Laktik asit
   D) Nitrik asit

   Çözüm: Laktik asit, yoğurt gibi fermente gıdalarda doğal olarak bulunur ve lezzet artırıcıdır. Doğru cevap C‘dir.