FOTOSENTEZ VE KEMOSENTEZ
İnorganik maddelerden (CO2 ve H2O) organik madde (Glikoz) sentezi yapan canlılara ototrof canlı denir.
Ototroflar kullandığı enerji çeşidine göre ikiye ayrılır. Eğer canlı besin sentezinde ışık enerjisini kullanmışsa fotoototrof, kimyasal enerji kullanmışsa kemoototrof olarak adlandırılır. Fotosentez olayı bitkilerde öglenada, alglerde, ve bazı bakterilerde gorulebilir. Kemosentez ise sadece bazı bakteri ve arkelerde görülebilir. Yani bir canlı kemosentez yapıyorsa kesinlikle prokaryottur. Fotosentezin 3 farklı denklemi vardır.
Kemosentezde ışık kullanılmadığı için gece — gündüz gerçekleşebilir ama fotosentez sadece gündüz gerçekleşir, Fotosentez ve kemosentezde sadece glikoz üretilmez. Canlı fotosentez ve kemosentezde oluşan ürünlerle ihtiyaç duyduğu bütün organik madde monomerlerini sentezler. Örneğin fotosentezde glikoz, amino asit, yağ asidi, gliserol, vitamin ve azotlu organik bazlar (adenin, timin v.s) üretilir. Zaten üretici canlı organik maddeleri dışarıdan hazır almaz, kendisi üretir.
Fotosentez için şart olan kloroplast değil klorofildir. Kloroplast bir organeldir klorofil ise kloroplastın içinde bulunabilen bir renk pigmentidir. Örneğin bitkilerde klorofil kloroplastın içinde bulunurken, fotosentetik prokaryotlarda (bakteri) kloroplast olmadığı için klorofil sitoplazmik zarlarda bulunur.
Bir canlı inorganik maddeden glikoz sentezi yapıyorsa kesinlikle ototroftur.
Karbondioksit ile ilgili olarak kullanılan aşağıdaki tabirlerin hepsi aynı anlama gelmekle birlikte bütün ototroflarda ortak olarak gerçekleşir.
CO2 özümlemesi=CO2 redüklenmesi=CO2 indirgenmesi=CO2 kullanımı
Fotosentezin özeti aşağıdaki şemada verilmiştir. Bu şemadan fotosentez sorularının çoğu çözülebilir.
KEMOSENTEZ
IŞIKLI EVRE (FOTOFOSFORİLASYON EVRESİ)
FOTOSİSTEMİN YAPISI
Fotosistemler tepkime merkezi ve anten kompleksinden oluşur. Tepkime merkezinde klorofil — a ve ilk alıcı bulunur. Anten kompleksinde ise karotenoitler (karoten, ksantofil, Iikopin) ve klorofiller bulunur. Anten kompleksi bir çanak gibi görev yaparak ışığı toplar ve tepkime merkezine gönderir. Karotenoitler bir yandan ışığı absorbe edip tepkime merkezine gönderir böylece fotosentezin hızını arttırır, diğer yandan da tepkime merkezini (Klorofil — a) yüksek frekanstaki ışığa karşı korur. Karotenoitler fotosentezi hızlandırır ama tek başına fotosentez yapamaz.
Klorofilin yapısında C, H, O, N, Mg bulunur. Klorofil, ışığı absorbe eder (soğurur = emer). Klorofil, fotosentezde kullanılır ama harcanmaz.
