FİİL KİPLERİNDE ZAMAN VE ANLAM KAYMASI

Bazı durumlarda bir kip eki kendi asıl anlamında değil de başka bir kipin yerine kullanılabilir. Buna fiilde anlam ve zaman kayması denir.

Bu durum bir anlatım bozukluğu değildir, aksine Türkçenin bir zenginliğidir.

Örnek: Eşyalarımız yarın geliyor.

Bu cümlede şimdiki zaman kipi gelecek zaman anlamı verecek şekilde kullanılmıştır. Fiil şimdiki zaman ekini almış fakat sınavların başlaması gelecek zamanda gerçekleşecektir.

Ben beş yaşındayken buraya taşınıyoruz.
Kullanılan kip: Şimdiki zaman
Kastedilen kip: Geçmiş zaman

Sabahları bir bardak sut içiyorum.
Kullanılan kip: Şimdiki zaman
Kastedilen kip: Geniş zaman

Sen hemen gidiyorsun.
Kullanılan kip: Şimdiki zaman
Kastedilen kip: Emir

Nasrettin Hoca, bir gün daldan düşer.
Kullanılan kip: Geniş zaman
Kastedilen kip: Geçmiş zaman

Haftaya ben de gelirim
Kullanılan kip: Geniş zaman
Kastedilen kip: Gelecek zaman

Aradığı kitap bu olacak.
Kullanılan kip: Gelecek zaman
Kastedilen kip: Gereklilik

Gittiğin yerleri bana söyleyeceksin.
Kullanılan kip: Gelecek zaman
Kastedilen kip: Emir

Arkadaşlar biraz sessiz olalım.
Kullanılan kip: İstek
Kastedilen kip: Emir

Örnek Sorular:

Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin cümlesinde anlam kayması vardır?

A) Elif, geçen sene İzmir’e yerleşti.
B) Her yıl bu şenlik düzenleniyor.
C) Vereceğin karar herkesi etkileyecek.
D) Provalara ikiniz birden gelin.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde zaman kayması vardır?

A) Yaren, mahalledeki kedilere yemek veriyor.
B) Eliz, odasında gitar çalışıyor.
C) Annem, yarınki davet için evi temizliyor.
D) Bölgede her yıl kiraz festivali yapılıyor.