Fenomenolojizm (Özbilim-Görüngübilim)
Alman düşünürü Edmund Husserl bu yaklaşımın temsilcisidir. Ona göre nesnelerin bilgisine ancak öznelerden varılır. Fenomenler bütün yönleriyle anlatılıp açıklanabilmiştir. Ama onların içeriklerinde neler olduğu henüz çözüme kavuşturulamamıştır. Örneğin, bilinmeyen fenomenlerin başında insan gelmektedir.
Husserl’in ifadesiyle, “Tüm insanları ortadan kaldırmış olsak, paranteze alsak, ortada görünenden başka hiçbir bilgi kalmayacaktır.” Bilgi olmayınca hatırlama da olmayacaktır. Bu nedenle önce özne nesneye yöneltilmelidir. Buradaki öncelik zaman önceliği değil, bir düşünce önceliğidir.
Fenomenolojizm (Özbilim-Görüngübilim) temsilcileri konu anlatımı ders notu 11.sınıf felsefe
Örnek: Descartes'a göre, insanları kesin bilgiye götüren ilk adım, açık seçik doğruluğu bilinmeyen hiçbir şeyi doğru olarak kabul etmemektir. İkinci adım, problemi ortaya koymak ve analiz etmekle devam eder. Bunu yaparken en basit ve doğruluğu kesinleşmiş yargılardan işe başlanır. Adım adım en karmaşık yargıya doğru ilerlenir. En son adım olarak da yapılan düşünsel çalışmaların yeniden gözden geçirilerek kontrol edilmesi sağlanır. Buna göre, doğruluğu kesinleşmiş bilgiye ulaşmanın yolu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Deney yapma - Teori oluşturma - Sınama
B) Yöntemli kuşku - Akıl yürütme - Sınama
C) Eleştirme - Genelleme - Ayrıştırma
D) Tümdengelim › Determinizm - Analiz
E) Akıl yürütme - Analiz etme - Genelleme
Örnek: Locke'a göre, duyularla dışımızdaki varlıkları, bilinçle içimizdeki olayları biliriz. Basit fikirler, zihinde bir araya gelerek karmaşık fikirleri oluşturur. Neden-sonuç ilişkisi ve bunun sonucu olan nedensellik ilkesi zihinde bu yolla meydana gelmiştir. Bizim en yük- sek ve en karmaşık düşünceler ya da fikirler olarak gördüğümüz Tanrı, varlık, cevher gibi fikirlerin kaynağı da duyulardır. Locke, bu sözleriyle aşağıdakilerden hangisini eleştirmektedir?
A) Nedensellik ilkesinin varlık alanına uygulanmasını
B) Her olgunun bir nedene bağlı olarak açıklanmasını
C) Kavramların deneyden bağımsız olarak görülmesini
D) Duyumlarla elde edilen fikirlerin nedenlerini
E) Bilginin elde edilmesinde duyuların öncelikli kabul edilmesini