• II. Mehmet, babası II. Murat’ın 1451’deki ölümü­ nün ardından tahta ikinci kez geçti.
• II. Mehmet ilk iş olarak taht değişikliğinden faydalanmak isteyen Karamanoğulları üzerine yürüdü, Karamanoğullarının itaatini sağlayan II. Mehmet vakit kaybetmeden Balkanlar ve Ege Adalarındaki krallıklarla barış antlaşmalarını yeniledi. Aslında II. Mehmet bu faaliyetlerini İstanbul’un fethine ortam hazırlamak için gerçekleştiriyordu.

29 Mayıs 1453 İSTANBUL’UN FETHİ

İstanbul neden alınmalıydı?

1. Bizans, yani İstanbul Osmanlı Devleti’nin ortasında kalmıştı ve toprak bütünlüğümüzü bozuyordu.
2. Bizans sürekli olarak Avrupa’dan yardım istiyor ve bu yüzden Osmanlı üzerine Haçlı seferi düzenleniyordu.
3. Bizans kralları, Osmanlı şehzadelerini ve Anadolu Beyliklerini Osmanlı Devleti’ne karşı sürekli olarak kışkırtıyorlardı.
4. İstanbul çok önemli kara ve deniz yolları üzerinde bulunuyordu.
5. Bizans artık zayıflamıştı ve sürekli taht kavgaları yaşıyordu.
6. Hz. Muhammed’in “İstanbul mutlaka feth olunacaktır; onu feth eden hükümdar ne mübarek hükümdardır ve onun askeri; ne mübarek askerdir.” hadisi İstanbul’un fethini müjdeliyordu.
İşte tüm bu nedenler İstanbul’un fethi için yeterliydi.

Fatih, fetih için birtakım hazırlıklar yaptı. Bunlar:
a. Projesini bizzat kendisinin çizdiği Şahi adındaki dev topları yaptırdı.
b. Anadolu Hisarı karşısında Boğazkesen (Rumeli) Hisarı’nı yaptırdı. (Amacı, Karadeniz’in üzerinden Bizans’a gelebilecek yardımları önlemekti).
c. Avrupa devletlerinin gönderebileceği herhangi bir yardıma engel olmak için Balkanlara ordu ve mühimmat yerleştirildi.
d. Yaklaşık dört yüz parçadan oluşan yeni bir donanma oluşturuldu,
e. Batıda; Macaristan, Sırbistan, Eşak ve Venedik’le, Anadolu’da ise Karamanoğullarıyla anlaşmalar yapıldı.
f. Bizans’ın, yani İstanbul’un etrafındaki tüm bölgeler ve kaleler (Vize – Silivri) ele geçirildi.
g. Osmanlı Devleti bu hazırlıkları yaparken tabi ki Bizans da boş durmuyordu. Bizans; Katolik Kilisesi ile birleşme teşebbüsünde bulundu, İstanbul surları tamir edilerek güç­lendirildi, Haliç zincirle kapatıldı, Avrupalı Hristiyanlardan yardım istendi ve bol miktarda gıda stoğu yapıldı.

Ve Fetih Başlıyor…

İstanbul’un fethi için hazırlıklarını tamamlayan II. Mehmet 6 Nisan 1453’te kuşatmayı başlattı. II. Mehmet’in ve Türk ordusunun üstün gayretleri sonucunda 53 gün süren kuşatma 29 Mayıs 1453’te sonuç verdi ve İstanbul fethedildi.

İstanbul’un Fethi’nin Türk Tarihi Açısından Sonuçları

1. Bu fetihle devletin kuruluşu tamamlandı ve Yükselme Dönemi başladı. Osmanlı Devleti, imparatorluk haline geldi.
2. II. Mehmet’e fetheden anlamına gelen “Fatih” ünvanı verildi.
3. Tüm İslam Dünyası’nda fethin şerefine şenlikler düzenlendi.
4. Bizans’ın ortadan kaldırılmasıyla, yıllardır üzerimize çağrılan Haçlı seferleri önlenmiş oldu.
5. Osmanlı Devleti’nin doğusunu ve batısını bölen İstanbul alınınca, toprak bütünlüğü de sağlanmış oldu.
6. İstanbul Boğazı’nın alınmasıyla İpek Yolu hakimiyeti Osmanlı Devleti’ne geçti.
7. Osmanlı Devleti’nin Avrupa yolunda ilerleyişi kolaylaştı.

İstanbul’un Fethi’nin Dünya Tarihi Açısından Önemi

1. İstanbul’un fethiyle Orta Çağ kapanırken Yeni Çağ başladı.
2. 1058 yıllık Bizans tarih oldu.
3. Dev topların büyük surları yıkabileceği görüldü. Bu durum Avrupa’nın siyasal hayatını etkiledi. (Avrupa’da feodalite tamamen sona erdi.)
4. İstanbul’da bulunan Bizanslı bilim adamları fethin ardından İtalya’ya yerleştiler, bu durum ise Rönesansı başlattı.
5. Ortodoks Patrikhanesi Osmanlı koruyuculuğuna girdi.
6. Avrupalı devletler bu olaydan sonra İstanbul’da ilk sürekli elçiliklerini açmaya başladılar.
7. Boğazlar ve İpek Yolu’nun Osmanlı kontrolüne girmesi Avrupalıları yeni ticaret yolları aramaya teş­vik etti, bu durum ise Coğrafi Keşiflerin yapılması­na neden oldu.

FATİH DÖNEMİNDE BALKANLARDAKİ GELİŞMELER

1. Fatih Sultan Mehmet Döneminde Anadolu’daki fetihler sırasında Rumeli fetihleri de başlamıştı.
2. Bu fetihlerin temel sebebi elbette İslamiyeti yaymaktı. ancak bazı Balkanlı ulusların isyanları ve vergilerini ödememeleri fethin diğer nedenleridir.

Fatih Balkanlarda;
1. 1459 yılında Sırbistan’ı fethetti,
2. Macaristan üzerine giderek Belgrad’ı kuşattı ancak alamadı,
3. 1460 yılında Mora Yarımadası’nı aldı,
4. 1462 yılında Eşak Beyinin vergisini ödememesi üzerine Eşak’ı, 1476’da da Boğdan’ı aldı,
5. 1463 yılında ise Bosna ve Hersek fethedildi, bölge halkı olan Boşnaklar İslamiyet’i kabul etti,
6. 1479 yılında ise İskender Bey’in isyanı üzerine Arnavutluk alınarak tamamen Osmanlı Devleti’ne bağlandı.

OSMANLI – VENEDİK SAVAŞLARI (1463 – 1479)

1. Bu savaşların temel nedeni, Osmanlı Devleti’nin Venedik ve Ceneviz kolonilerinin bulunduğu İstanbul’u aldıktan sonra bu kolonici devletlerin büyük ekonomik zarara uğramasıdır.
2. Savaşı başlatan neden ise Osmanlı Devleti’nin Mora Yarımadası’nı almasıdır.

Savaş:
1463 yılında başlayan bu savaşlar tam 16 yıl sürdü. Aslında savaşta bir sonuca da ulaşılamadı. Savaşı karalarda Osmanlı Devleti, denizlerde ise Venedik kazandı denilebilir. Savaş sonrasında anlaşma yapıldı:

1479 İSTANBUL ANTLAŞMASI

Buna göre;
1. Venedik savaş sırasında aldığı tüm toprakları iade edecek,
2. Kroya ve İşkodra kaleleri Osmanlı Devleti’ne kalacak,
3. Venedik her yıl 10.000 düka altın vergi ödeyecek,
4. Venedik, İstanbul’da Balyos denilen bir elçi bulundurabilecek. Elçiler kendi halkının davalarına bakabilecek,
5. Venedik bayrağı çeken gemilere Osmanlı limanlarında ticaret izni verilecek.

Uyarı: Yukarıda görüldüğü gibi Osmanlı Devleti her ne kadar yıllık vergi kazancı elde ettiyse de tarihinde ilk kez Hristiyan bir devlete bir takım imtiyazlar (ayrıcalık) tanımıştır.

Gerçi Osmanlı Devleti’nin bundaki amacı; Hristiyan birliğini bozarak, Osmanlı üzerinde oluşabilecek bir haçlı ittifakını önlemek ve Karadeniz İpek Yolu ticaretini canlandırmaktır.

FATİH DÖNEMİNDE DENİZLERDEKİ GELİŞMELER

1. Fatih Dönemine kadar Ege kıyılarında tam bir Osmanlı hakimiyeti sağlanmıştı. Ancak Ege açıklarında da hakimiyet sağlanmalıydı.

2. Fatih Ege hakimiyeti için Venedik ve Cenevizlerle mücadeleye girişti. İmroz, Taşoz, Eğriboz, Bozcaada, Gökçeada, Midilli ve Semadirek adaları fethedildi.

3. Fatih Döneminin bir diğer deniz faaliyeti de Rodos Adası’nın kuşatılmasıdır ancak bu kuşatma başarıya ulaşamamıştır.

Uyarı: Fatih Sultan Mehmet’in karalardaki tek başarısızlığı Belgrad kuşatması, denizlerdeki tek başarısızlığı ise Rodos kuşatmasıdır.

4. Fatih bir süre sonra Kırım Hanlığı üzerine yöneldi, Karadeniz hakimiyeti için önemli olan Kırım, Gedik Ahmet Paşa tarafından Cenevizlilerden alındı. Böylece Karadeniz bir Türk gölü haline gelirken, İpek Yolu’nun da denetimi tamamen Osmanlı’ya geçti.

5. Fatih’in en iddialı seferi Güney İtalya seferidir.

6. Fatih Bizans’ı fethederek, Ortodoks Hristiyan dünyasına bir darbe vurmuştu. Şimdi ise Katolik Avrupa’yı parçalamak amacı ile İtalya’ya yürüdü. Bu amaçla Napoli krallığına ait Otranto zaptedildi. (1480) Fakat Fatih’in ölümünden sonra bu fetih hareketlerine devam edilmedi.

Uyarı: Osmanlı Devleti’nin denizcilik alanında gerçek anlamda prestij kazandığı dönem Fatih Dönemidir. Bu dönemde Venedik ve Cenevizler defalarca mağlup edilmiş, Ege ve Karadeniz üstünlüğü Osmanlı Devleti’ne geçmiştir.

FATİH’İN ANADOLU FAALİYETLERİ

1. Fatih’in tahta çıktığı dönemlerde henüz Anadolu’da Osmanlı egemenliğine girmeyen pek çok bölge vardı.

2. 1459 yılında Anadolu’nun Karadeniz kıyılarına yö­nelen Fatih bir Ceneviz kolonisi olan Amasra’yı aldı. 1460 yılında İsfendiyaroğulları Beyliğini (Candaroğulları) Osmanlı’ya katarak Sinop ve çevresine de egemen oldu.

3. Fatih’in Karadeniz kıyılarındaki en önemli fetih faaliyeti ise 1461 Trabzon Rum İmparatorluğu’nun alınmasıydı.

Uyarı: Bizans soylularının bulunduğu Mora ve Trabzon’un alınmasıyla Bizans’ı tekrar canlandırma umudu kaldırıldı.

• Trabzon Rum İmparatorluğu’nun ve Amasra’nın alınmasıyla Anadolu’da Türk egemenlik sahası genişlemiştir.
• Fatih’in Karadenizdeki bu faaliyetleri sonucunda İpek Yolu üzerindeki denetim daha da arttı.

4. 1466 yılında Fatih Karamanoğulları üzerine gitmek zorunda kaldı. Karamanoğulları İstanbul’un fethi sırasında Osmanlı Devleti’ne karşı Venedikle bir ittifak yapmıştı. Sefere çıkan Fatih, Konya ve Karaman’ı almayı başardı, bu olaydan sonra Karamanoğulları Niğde ve Larende civarında varlıklarını sürdürmek zorunda kaldılar.

5. Fatih’in Karamanoğularından Konya ve Karaman’ı alması Akkoyunlu ve Memlüklü devletleriyle arasının açılmasına yol açtı.

1473 OTLUKBELİ SAVAŞI

1. XV. yüzyıllarda Anadolu’nun doğusunda kurulan Akkoyunlu Devleti Uzun Hasan Döneminde tüm Anadolu’ya egemen olabilmek amacıyla Osmanlı Devleti’ne karşı Venedikle gizli antlaşmalar yaptı.

2. Hızını alamayan Akkoyunlu hükümdarı, Karamanoğullarını himayesi altına aldığı gibi Osmanlı hakimiyetindeki Tokat’ı da yakıp yıktı.

Savaş:

1. Tüm bu nedenler her iki devleti savaşın eşiğine getirdi.
2. Akkoyunlu seferine çıkan Fatih, Erzincan’ın Otlukbeli meydanında Uzun Hasan’ı mağlup etti.

Sonuç:

1. Osmanlı tarihinde ilk defa havan topunun kullanıldığı bu savaştan sonra Akkoyunlular yıkılma sürecine girdi.
2. Osmanlı sınırları Doğu Anadolu’ya kadar genişledi. Anadolu Türk siyasi birliğini sağlamada bir adım daha atıldı.
3. Akkoyunlu Devleti 1501 yılında Şah İsmail tarafından yıkıldı.

OSMANLI – MEMLÜK İLİŞKİLERİ

Fatih Döneminde Memlüklülerle ilişkiler ciddi anlamda bozuldu.

Nedenleri:

1. Memlüklü himayesinde bulunan Anadolu’daki bazı toprakların Osmanlı Devleti’nce tehdit edilmesi,

2. Osmanlı Devleti’nin Dulkadiroğulları topraklarını hakimiyetine almak istemesi,

3. Hicaz su yollarının tamiratı konusunda Memlüklülerin anlaşılmaz tavrı,

4. Memlüklülerin Osmanlı Devleti’ne karşı Karaman oğullarını desteklemesi,

5. İstanbul’un fethini kutlamak amacıyla Hindistan Müslümanlarının Fatih’e gönderdiği hediyelere Hicaz civarında Memlüklülerin el koyması.

Sonuç: Tüm bu nedenler aslında bir savaş nedeniydi. Ancak Fatih’in 1481 yılında aniden zehirlenerek öldürülmesi bu dönemde çıkabilecek savaşı önlemiştir.

FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİNİN ÖNEMİ

• Fatih sınırların genişlemesine mükabil, Divanı da genişletti. Divan üyelerinin Fikirlerini çekinmeden söyleyebilmeleri için Divan başkanlığını sadrazama bırakan Fatih, Kafes usulünü başlattı.
• İstanbul ve Rusçuk’ta ilave tersaneler açıldı.
• Dönemin en büyük medresesi olarak bilinen “Sahn-ı Seman Medresesi” açıldı.
• Devlet memuru ihtiyacını karşılamak amacıyla sarayda Enderun Mektebi açıldı.
• Fatih 1299’dan bu yana yapılan tüm kanunları “Kanunname-i Âli Osman” adlı kitapta bütünleştirdi ve bu kanunlara ilave olarak “Devleti Âliyye’nin bekası içün kardeş katlü caizdir” maddesi konuldu.
• Fatih aynı zamanda Topkapı Sarayı’nın inşaasını başlatıp Fatih Camisi’ni de yaptırmıştır.

Çözümlü Örnek Test Soruları: Fatih Sultan Mehmet (2. Mehmet) Dönemi

Soru 1: Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethetmesinin en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Osmanlı sınırlarını genişletmek
B) Avrupa ile dostluk ilişkileri kurmak
C) Bizans’ın Osmanlı üzerindeki baskısını sona erdirmek
D) Bizans’tan alınan vergileri artırmak
Cevap: C
Çözüm: İstanbul’un fethi ile Bizans’ın Osmanlı üzerindeki tehdit ve baskısı sona ermiştir. Bu durum, Osmanlı’nın Doğu Roma İmparatorluğu’na son vermesini sağlamıştır.

Soru 2: İstanbul’un fethi hangi yıl gerçekleşmiştir?
A) 1453
B) 1458
C) 1473
D) 1492
Cevap: A
Çözüm: İstanbul’un fethi 29 Mayıs 1453 yılında gerçekleşmiş ve Osmanlı Devleti’nin başkenti olmuştur.

Soru 3: Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’u fethettikten sonra Ortodoks Kilisesi ile ilgili nasıl bir tutum sergilemiştir?
A) Ortodoks Kilisesi’ni kapatmıştır
B) Kiliseyi tamamen Osmanlı’ya bağlamıştır
C) Ortodoks Kilisesi’ne özgürlük tanımıştır
D) Kilise liderlerini görevden almıştır
Cevap: C
Çözüm: Fatih Sultan Mehmet, İstanbul’un fethinden sonra Ortodoks Kilisesi’ne serbestlik tanımış ve halkın dini inançlarını korumasına izin vermiştir.

Soru 4: Fatih Sultan Mehmet’in Anadolu’da siyasi birliği sağlamak amacıyla gerçekleştirdiği fetihlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Trabzon Rum İmparatorluğu’nun alınması
B) Mora Yarımadası’nın fethi
C) Belgrad Seferi
D) Otlukbeli Savaşı
Cevap: A
Çözüm: Fatih Sultan Mehmet, Anadolu’daki siyasi birliği sağlamak amacıyla Trabzon Rum İmparatorluğu’nu fethederek Osmanlı topraklarına katmıştır.

Soru 5: Fatih Sultan Mehmet döneminde yapılan aşağıdaki çalışmalardan hangisi Osmanlı’nın deniz gücünü artırmak amacıyla yapılmıştır?
A) Topkapı Sarayı’nın inşası
B) Sahn-ı Seman Medresesi’nin kurulması
C) Kırım’ın fethi
D) Rumeli Hisarı’nın yapılması
Cevap: C
Çözüm: Fatih Sultan Mehmet döneminde Kırım’ın fethedilmesiyle Osmanlı, Karadeniz’de önemli bir üstünlük sağlamış ve deniz gücünü artırmıştır.

Soru 6: Fatih Sultan Mehmet’in Batı’daki ilerleyişini durduran savaş aşağıdakilerden hangisidir?
A) Otlukbeli Savaşı
B) Varna Savaşı
C) İkinci Kosova Savaşı
D) Belgrad Kuşatması
Cevap: D
Çözüm: Belgrad Kuşatması sırasında Osmanlı Devleti başarılı olamamış, bu nedenle Fatih Sultan Mehmet’in Batı’daki ilerleyişi duraklamıştır.

Soru 7: Aşağıdaki yapılardan hangisi Fatih Sultan Mehmet döneminde inşa edilmiştir?
A) Topkapı Sarayı
B) Süleymaniye Camii
C) Sultanahmet Camii
D) Dolmabahçe Sarayı
Cevap: A
Çözüm: Topkapı Sarayı, Fatih Sultan Mehmet döneminde İstanbul’un fethinden sonra inşa edilmiştir ve Osmanlı Devleti’nin yönetim merkezi olmuştur.

Soru 8: Fatih Sultan Mehmet, hangi savaş sonucunda Akkoyunlu Devleti’ne büyük bir darbe vurmuştur?
A) Çaldıran Savaşı
B) Otlukbeli Savaşı
C) Ankara Savaşı
D) Turnadağ Savaşı
Cevap: B
Çözüm: 1473 yılında yapılan Otlukbeli Savaşı’nda Fatih Sultan Mehmet, Akkoyunlu Devleti’ne karşı büyük bir zafer kazanmış ve bu devletin gücünü zayıflatmıştır.