Evrenin karakteristiği konusunda filozofların iki kutupta toplandığını söyleyebiliriz:

Mekanist Görüş: Bu görüşe göre, evrendeki her şey, canlı olsun cansız olsun, tümüyle maddi elemanlardan oluşur ve evrende olup biten her şey, nedensellik ilkesine göre gerçekleşir. Söz konusu nedenler, fizik ve kimya tarafından açıklanabilir. Demokritos başta olmak üzere materyalist filozoflar bu görüşü savunur.

Bilgi: Geometriyi Mısır’dan Yunanistan’a getire Thales, denizdeki gemilerin aralarındaki mesafeyi ölçmüştür.

Teleolojik Görüş: Bu görüşe göre, evrendeki her şey kör bir nedenselliğe göre değil, belli bir ereğe/amaca göre gerçekleşir. Nedensellikten farklı olarak teleoloji, her şeyin bir ereğe yönelmiş olduğu fikrinden hareket eder. Böylece bir nedensellik varsa bile, teleolojiye göre bu amaçsal/ereksel etkenlerden meydana gelir. Teleolojik görüşe göre evren maddeden ibaret değildir; evrende canlılığın ayrı bir yeri vardır ve canlılığın yasaları kendine özgüdür. Anaksagoras, Leibniz ve Kant bu görüşü savunur. Çağımızda Hans Driesch, canlılığın fiziksel ve kimyasal nedenlerle açıklanmayacağını, canlılar için nedenselliği aşan bir boyutun olduğunu savunur. Canlılığa özel vurgu yapan bu görüşe “vitalizm” adı verilir. Nedenselci yaklaşım, evrende her şeyin bir nedene bağlı olarak gerçekleştiğini, bu nedenle insan için irade özgürlüğünün olmadığını savunur. Bu yaklaşıma göre, insan eylemleri amaçlı olduğu için irade özgürlüğüne sahiptir.