Bir enerji başka bir enerjiye dönüşebilir. Dönüşen enerji diğer enerjinin azaldığı kadardır. Dönüşüm sırasında toplam enerji değişmez. Kısacası enerji kaybolmaz. Var olan enerji yok, yok olan enerji var edilemez. Enerjinin bir çeşidinde meydana gelen azalma diğer çeşidinde meydana gelen artmaya eşittir. Bu olaya enerjinin korunumu yasası denir.

Enerji; bir enerjiden, başka bir enerjiye dönüşebildiği için günlük hayatımızdaki birçok aletle enerjiyi dönüştürülerek kullanırız.

Barajlarda biriken suda amaç potansiyel enerji depo etmektir. Baraj kapakları açıldığında potansiyel enerji kinetik enerji olarak suya aktarılır. Suyun kazandığı kinetik enerji türbinleri döndürerek dönme kinetik enerjisine dönüşür. Dönme kinetik enerjisi jeneratörler vasıtasıyla elektrik enerjisine dönüşür. Üretilen elektrik enerjisi evimizdeki bir çok alette kullanırken farklı enerji çeşitlerine dönüşür. Mutfakta kullandığımız mikser ve vantilatörlerde kinetik enerji, asansörde potansiyel enerji, lambada ışık, televizyonda ses ve ışık, klima ve elektrikli ısıtıcılarda ısı enerjisine dönüşür.

Yüksekten bıraktığımız bir cismin yere varana kadar hızının artması, cismin sahip olduğu potansiyel enerjinin kinetik enerjiye dönüştüğünü gösterir. Bunun tersi de mümkündür. Yukarıya fırlatılan bir cismin yavaşladığı ve kinetik enerjisinin azaldığı, bu sırada yüksekliği arttığı için potansiyel enerjisinin arttığı gözlenir.

İş – Enerji İlişkisi

Bir cisim kendi kendine enerji sahibi olamaz. Bir cismin mekanik enerjisini artırabilmek için iş yapılması gerekir. Yapılan iş cisim üzerinde potansiyel enerji ya da kinetik enerji ya da hem potansiyel hem kinetik enerji olarak karşımıza çıkar.

Yapılan iş = Enerji değişimi

Şekildeki cisim sürtünmesi önemsiz yatay düzlemde kuvvetle çekildiğinde iş yapılır. Bu iş kinetik enerjiye dönüşür.

Şekildeki cisim sabit hızla yukarıya doğru kaldırıldığında potansiyel enerji kazanır. Kazandığı potansiyel enerji kuvvetin yaptığı işe eşittir.

Enerji Dönüşümü ve Korunumu Tonguç Akademi

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:
Bir cisim 4 kg kütleyle 10 m yükseklikten serbest bırakılıyor. Yere çarptığı andaki kinetik enerjisi kaç joule’dür? (g = 10 m/s², hava direnci önemsiz)

A) 200
B) 300
C) 400
D) 500
E) 600

Çözüm:
Potansiyel enerji tamamen kinetik enerjiye dönüşür:
E_p = mgh = 4×10×10 = 400 J
E_k = 400 J

Cevap: C) 400

---

Soru 2:
2 kg kütleli bir cisim 6 m/s hızla hareket ederken kinetik enerjisi kaç joule’dür?

A) 12
B) 24
C) 36
D) 48
E) 72

Çözüm:
Kinetik enerji formülü:
E_k = ½mv² = ½×2×6² = 1×36 = 36 J

Cevap: C) 36

---

Soru 3:
Bir yay 0,2 m sıkıştırıldığında 100 J enerji depoluyor. Bu yayın yay sabiti (k) kaç N/m’dir?

A) 1000
B) 2000
C) 3000
D) 4000
E) 5000

Çözüm:
Esneklik potansiyel enerjisi:
E_p = ½kx²
100 = ½×k×(0,2)²
100 = 0,02k
k = 5000 N/m

Cevap: E) 5000

---

Soru 4:
Sürtünmesiz bir sistemde 5 kg’lık cisim 8 m yükseklikten bırakılıyor. Yere çarptığı andaki hızı kaç m/s’dir? (g = 10 m/s²)

A) 8
B) 10
C) 12
D) 14
E) 16

Çözüm:
Enerjinin korunumu:
mgh = ½mv²
10×8 = ½v²
80 = ½v²
v² = 160
v = √160 ≈ 12,65 m/s

En yakın seçenek:

Cevap: C) 12

---

Soru 5:
Bir vinç 200 kg’lık yükü 15 m yüksekliğe sabit hızla 30 saniyede çıkarıyor. Vincin gücü kaç watt’tır? (g = 10 m/s²)

A) 500
B) 750
C) 1000
D) 1250
E) 1500

Çözüm:
İş = mgh = 200×10×15 = 30.000 J
Güç = İş/Zaman = 30.000/30 = 1000 W

Cevap: C) 1000