PERİYODİK SİSTEMDEKİ ELEMENTLERİN SINIFLANDIRILMASI

Metallerin Özellikleri

• Cıva hariç oda sıcaklığında (25^oC) katıdır.
• Yüzeyleri parlaktır.
• İşlenerek tel ve levha hâline getirilebilirler.
• Serbest elektrona sahip olduklarından ısı ve elektriği iyi iletirler. Elektrik iletkenlikleri fizikseldir.
• Sıcaklık artışı, elektrik iletkenliklerini azaltır.
• Kimyasal tepkimelerde elektron verirler. Katyon oluştururlar.
• Metaller kendi aralarında bileşik oluşturamazlar. Alaşım denen homojen karışımları oluştururlar. Metaller ametallerle iyonik bağlı bileşikleri oluştururlar.
• Erime ve kaynama noktaları yüksektir.

Ametallerin Özellikleri

• Oda sıcaklığında katı, sıvı veya gaz hâlde olabilirler.
• Işığı yansıtmadığından görünümleri mattır.
• Erime ve kaynama noktaları düşüktür.
• Kırılgan olup tel ve levha hâline getirilemezler.
• Grafit hariç elektrik akımını iletmezler.
• Serbest hâlde molekülleri şeklinde bulunurlar.
• Kendi aralarında kovalent bağlı bileşik oluştururlar.
• Metallerle yaptığı bileşiklerde elektron alarak negatif yükseltgenme basamağında bulunurlar. Kendi aralarında yaptığı bileşiklerde (+) ve (-) yükseltgenme basamaklarında bulunabilirler.

Yarı metaller ve Özellikleri

Metallerle ametallerin arasında bulunan ve her ikisinin de özelliklerini gösteren elementlere yarı metal denir. Yarı metaller bor (B), silisyum (Si), germanyum (Ge), arsenik (As), antimon (Sb), tellür (Te), polonyum (Po) ve astatin (At) olmak üzere 8 tanedir.

• Oda sıcaklığında katı hâldedirler.
• Elektrik iletkenlikleri orta derecededir.
• Erime ve kaynama noktaları yüksektir.
• Kendi aralarında ve ametallerle kovalent bağlı bileşik oluştururlar.

Asal Gazlar (Soygazlar) ve Özellikleri

Periyodik tabloda 8A grubunda bulunan elementlere asal gazlar denir. Helyum hariç son katmanlarında 8 elektronları bulunur. Bu elementler; helyum (He), neon (Ne), argon (Ar) kripton (Kr), ksenon (Xe) ve radon (Rn) dur.

• Kimyasal tepkimelere karşı isteksizdirler.
• Doğada tek atomlu tanecikler hâlinde bulunurlar.
• Normal koşullarda gaz hâlde bulunurlar.
• Erime ve kaynama noktaları düşüktür.
• Bileşik oluşturmamalarına rağmen bazı özel koşullarda  gibi bileşiklerini oluşturabilirler.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Aşağıdaki elementlerden hangisi ametal özellik gösterir?
A) Lityum (Li)
B) Flor (F)
C) Demir (Fe)
D) Bakır (Cu)

Cevap: B) Flor (F)
Çözüm: Ametaller, genellikle elektriği ve ısıyı iletmezler. Flor, ametal bir elementtir ve kimyasal tepkimelerde elektron alma eğilimindedir. Diğer seçeneklerdeki elementler metal özellik gösterir.

2. Aşağıdakilerden hangisi geçiş metalleri grubuna aittir?
A) Magnezyum (Mg)
B) Çinko (Zn)
C) Klor (Cl)
D) Neon (Ne)

Cevap: B) Çinko (Zn)
Çözüm: Geçiş metalleri, periyodik sistemin B gruplarında yer alır. Çinko bir geçiş metalidir ve iletkenlik özelliği gösterir. Neon ve klor ise metal değildir.

3. Periyodik tabloda bir elementin grup numarası aşağıdaki özelliklerden hangisi ile doğrudan ilişkilidir?
A) Proton sayısı
B) Kararlılık durumu
C) Değerlik elektron sayısı
D) Atom hacmi

Cevap: C) Değerlik elektron sayısı
Çözüm: Bir elementin grup numarası, değerlik elektron sayısını gösterir. Örneğin, 1A grubu elementlerinin dış katmanında bir elektron bulunur.

4. Aşağıdakilerden hangisi soygazların özelliklerinden biridir?
A) Yüksek reaktivite gösterirler.
B) Elektron dizilimleri kararlıdır.
C) Elektron alma eğilimindedirler.
D) Değerlik elektron sayısı 7’dir.

Cevap: B) Elektron dizilimleri kararlıdır.
Çözüm: Soygazlar (8A grubu elementleri) kararlı bir elektron dizilimine sahiptir ve genellikle kimyasal tepkimelere girmezler. Helyum (He), neon (Ne) gibi elementler bu gruba dahildir.

5. Aşağıdaki element çiftlerinden hangisi fiziksel özellikleri bakımından birbirine daha çok benzer?
A) Sodyum (Na) – Klor (Cl)
B) Magnezyum (Mg) – Kalsiyum (Ca)
C) Helyum (He) – Hidrojen (H)
D) Demir (Fe) – Oksijen (O)

Cevap: B) Magnezyum (Mg) – Kalsiyum (Ca)
Çözüm: Magnezyum ve kalsiyum aynı grup içinde (2A grubu) yer aldıkları için fiziksel ve kimyasal özellikleri benzerdir. Diğer çiftlerdeki elementler farklı gruplarda yer aldığı için özellikleri farklıdır.

6. Aşağıdaki elementlerden hangisi yarı metal (metaloid) özellik gösterir?
A) Kükürt (S)
B) Bor (B)
C) Gümüş (Ag)
D) Argon (Ar)

Cevap: B) Bor (B)
Çözüm: Bor, yarı metaldir. Yarı metaller hem metal hem de ametal özellikler gösterebilir. Diğer seçeneklerdeki elementler bu özellikleri göstermez.

7. Aşağıdakilerden hangisi metallerin özelliklerinden biri değildir?
A) Elektrik ve ısıyı iyi iletirler.
B) Çoğunlukla katı halde bulunurlar.
C) Yüksek ergime noktalarına sahiptirler.
D) Elektron alarak negatif iyon oluştururlar.

Cevap: D) Elektron alarak negatif iyon oluştururlar.
Çözüm: Metaller genellikle elektron vererek pozitif iyon oluştururlar. Elektron alarak negatif iyon oluşturma özelliği ametallere aittir.

8. Periyodik sistemde yer alan elementler için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Ametaller genellikle sağ tarafta yer alır.
B) Geçiş metalleri periyodik tablonun orta kısmında yer alır.
C) Metaller genellikle elektronegatifliği yüksek elementlerdir.
D) Soygazlar periyodik tablonun en sağında yer alır.

Cevap: C) Metaller genellikle elektronegatifliği yüksek elementlerdir.
Çözüm: Metaller düşük elektronegatifliğe sahiptir. Elektronegatifliği yüksek olan elementler ametallerdir. Bu nedenle C seçeneği yanlıştır.