7. Sınıf Saf Maddeler Testleri

7. Sınıf Elementlerin Kullanım Alanları Ders Notu

Elementler, doğada saf halde bulunan ve kimyasal yollarla daha basit maddelere ayrıştırılamayan temel maddelerdir. Günlük yaşamda kullanılan birçok ürün, doğrudan ya da bileşikler halinde elementlerden oluşur. Örneğin, demir (Fe) ve alüminyum (Al) inşaat sektöründe kullanılırken, bakır (Cu) elektrik iletiminde önemli bir rol oynar. Altın (Au) ve gümüş (Ag) mücevher yapımında tercih edilirken, oksijen (O) solunum için hayati öneme sahiptir. Ayrıca, iyot (I) sağlık alanında, helyum (He) hava balonlarında, hidrojen (H) yakıt olarak ve silikon (Si) elektronik devrelerde kullanılır. Bu nedenle elementler, sanayiden sağlığa, teknolojiden tarıma kadar pek çok alanda hayatımızın vazgeçilmez parçalarıdır.

• Hidrojen (H) : Roket yakıtı olarak kullanılır. En hafif elementtir. Suyun yapısında da 2 tane hidrojen atomu bulunur.
• Helyum (He): Uçan balonlarda ve hava araçlarından zeplinlerde kullanılır. Yoğunluğu havadan düşük olduğu için rahatlıkla yükselir.
• Lityum (Li): Pillerde ve bataryalarda kullanılır. Ayrıca camın yapısında da bulunur.
• Berilyum (Be): Uzay araçlarının yapımında kullanılır.
• Bor (B): Isıya dayanıklı cam imalatlarında kullanılır. Enerji kaynağı olarak kullanılabilir.
• Karbon (C): Çelik üretiminde, kurşun kalem ucu imalatlarında kullanılır.
• Azot (N): Soğutma sistemlerinde ve yakıt olarak yarış araçlarında kullanılır. (Nitrogen olarak)
• Oksijen (O): Tüm yanma tepkimelerinde kullanılır. Hastanelerde solunum cihazlarında kullanılır.
• Flor (F): Diş macunu üretiminde kullanılır.
• Neon (Ne): Reklam tabelalarında neon lambalar kullanılır. Elektriğe maruz kalındığında turuncu kırmızı renklerde parlar.
• Sodyum (Na): Tuzun yapısında bulunur. Kağıt, gıda ve cam üretiminde kullanılır.
• Magnezyum (Mg): Hafif bir element olduğu için hava araçlarının yapımında kullanılır.
• Alüminyum (Al): Mutfak eşyalarında, teneke kutu imalatlarında kullanılır.
• Silisyum (Si): Elektrik devrelerinde, bilgisayar mikro çiplerde kullanılır. Camın yapısında bulunur.
• Fosfor (P): Gübre yapımında ve kibrit yapımında kullanılır,
• Kükürt (S): Bitkilerin hastalıklara karşı korunmasında kullanılır, Sabun üretiminde kullanılır.
• Klor (CI): Havuzlarda ve kullanım sularında mikrop öldürücü olarak kullanılır.
• Argon (Ar): Ampul ve flüoresan yapımında kullanılır.
• Potasyum (K); bir kimyasal elementtir. Simgesi K ve atom numarası 19 dur. Potasyum adını izole edildiği Potas olarak da bilinen potasyum karbonattan almıştır. Potasyum yumuşak, gümüş-beyaz renkli alkali bir metaldir. Doğada deniz suyunda ve pek çok mineralde diğer elementlere bağlı olarak bulunur.
• Kalsiyum (Ca), toprak alkalileri grubundan metalik bir element. Sembolü “Ca”dır. İsmi Latincede “kireç” anlamına gelen “calx” sözcüğünden gelmektedir. Doğada katı fazda bulunan kalsiyum toprak alkali metali 842 °C erir ve 1484 °C ise kaynar. Özgül ağırlığı 1,55 g/cm³ olan kalsiyum, vücudumuzda makro yapıda bulunmaktadır.

Yaygın Elementlerin Kullanım Alanları

• Altın (Au): Süs eşyası olarak ve takı , mücevheratta kullanılır.
• Gümüş (Ag); hem takı ve mücevheratta hem de ayna yapımında kullanılır.
• Bakır (Cu); Bazı mutfak eşyaları ve süs eşyalarının yapımında kullanılır. Ayrıca elektrik devrelerinde de iletken olarak tercih edilir.
• Çinko (Zn); Mutfak eşyalarının yapımında ve pillerde kullanılır.
• Kurşun (Pb); Mermi yapımında ve balıkçılıkta yararlanılan oltalarda kullanılır.
• Cıva (Hg): Diş dolgu maddesinin yapımında ve termometrelerde kullanılır.
• Platin (Pt): Kuyumculukta, diş hekimliğinde ve laboratuvarda ısıya dayanıklılık özelliğinden dolayı kullanılır.
• Demir (Fe): İnşaat malzemeleri; tren rayları, pencere parmaklıkları gibi birçok yerde kullanılır, Ayrıca marul, ıspanak gibi sebzelerde ve kanımızın yapısında da demir elementi bulunur.
• İyot (I): Tentürdiyot yapımında kullanılır. Ayrıca deniz ürünlerinde ve sofra tuzlarında bol miktarda iyot bulunur.
• Nikel (Ni); atom numarası 28 olan ve simgesi Ni olan kimyasal bir elementtir. Havaya karşı gösterdiği oksitlenme direnci sayesinde; bozuk para üretiminde, kimyasal araç ve gereçlerin üretiminde kullanılır. Nikel doğada genelde kobalt ile birlikte bulunur.
• Kalay (Sn) teneke yapımında, kaplamacılıkta, çeşitli alaşımlar, lehim ve kimyasal madde yapımında kullanılır. Otomotiv endüstrisinde de motor yataklarında, kaporta, radyatör, yağ ve hava filtrelerinde kullanılır. Uçak ve gemi endüstrisi ile elektrik ve elektronik sanayinde geniş bir kullanım alanı vardır.

Bileşiklerin Kullanım Alanları

Bileşikler, farklı elementlerin belirli oranlarda birleşmesiyle oluşan saf maddelerdir. Günlük hayatta birçok alanda kullanılan bileşikler vardır. İşte bazı önemli bileşikler ve kullanım alanları:

1. Su (H₂O)

• Canlıların yaşamını sürdürebilmesi için gereklidir.
• Tarımda ve sanayide kullanılır.
• Çözücü olarak birçok maddeyi içinde eritir.

2. Karbondioksit (CO₂)

• Bitkilerin fotosentez yapmasında kullanılır.
• Yangın söndürücülerde bulunur.
• Gazlı içeceklerde kullanılır.

3. Tuz (Sodyum Klorür – NaCl)

• Yemeklerde tatlandırıcı olarak kullanılır.
• Besinlerin korunmasını sağlar.
• Vücudun su dengesini düzenler.

4. Amonyak (NH₃)

• Temizlik malzemelerinde kullanılır.
• Tarımda gübre yapımında kullanılır.

5. Kireç Taşı (Kalsiyum Karbonat – CaCO₃)

• Çimento ve beton üretiminde kullanılır.
• Mermer ve tebeşir yapımında bulunur.
• Su arıtma işlemlerinde kullanılır.

6. Hidrojen Peroksit (H₂O₂)

• Dezenfektan olarak kullanılır.
• Saç açıcı maddelerin içinde bulunur.

7. Glikoz (C₆H₁₂O₆)

• Canlıların enerji ihtiyacını karşılar.
• Gıda ve ilaç sektöründe kullanılır.

8. Sülfürik Asit (H₂SO₄)

• Akü sıvısı olarak kullanılır.
• Gübre ve boya üretiminde kullanılır.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Ayşe, babasının yeni aldığı çelik tencerenin paslanmaması için dikkatli kullanılması gerektiğini öğrenmiştir. Çelik yapımında kullanılan elementlerden biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Oksijen (O)
B) Demir (Fe)
C) Karbon (C)
D) Hidrojen (H)
Cevap: B) Demir (Fe)
Çözüm: Çelik, demir ve karbon gibi elementlerin birleşimiyle oluşur. Demir, çelik yapımında ana bileşendir.

2. Burak, büyükbabasıyla eski bir bakır cezve bulmuştur. Büyükbabası, bu cezvenin eskiden çok yaygın kullanıldığını ancak günümüzde paslanmaz çelik olanların tercih edildiğini söylemiştir. Bakırın (Cu) en yaygın kullanım alanı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Elektrik iletkeni olarak
B) Solunum gazı olarak
C) Yakıt olarak
D) Gübre olarak
Cevap: A) Elektrik iletkeni olarak
Çözüm: Bakır, yüksek iletkenliği nedeniyle elektrik kablolarında yaygın olarak kullanılır.

3. Zeynep, gece gökyüzüne bakarken parlak neon ışıklarının renkli şekilde yandığını fark etti. Neon gazı en çok hangi alanda kullanılır?
A) Elektrik kablolarında
B) Reklam tabelalarında
C) Hastane ekipmanlarında
D) Silah sanayisinde
Cevap: B) Reklam tabelalarında
Çözüm: Neon gazı, parlak ışık yayma özelliği nedeniyle reklam panolarında yaygın olarak kullanılır.

4. Mustafa, annesinin kullandığı alüminyum folyoların hafif ve dayanıklı olduğunu fark etti. Alüminyumun kullanım alanlarından biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Bilgisayar devreleri
B) Uçak gövdeleri
C) Radyoaktif yakıtlar
D) Güneş enerjisi panelleri
Cevap: B) Uçak gövdeleri
Çözüm: Alüminyum, hafifliği ve dayanıklılığı nedeniyle uçak sanayisinde yaygın olarak kullanılır.

5. Efe, eski bir termometre bulduğunda içindeki sıvının cıva olduğunu öğrendi. Ancak günümüzde cıva termometrelerin yerine dijital termometreler kullanılmaktadır. Cıva (Hg) aşağıdaki hangi alanda kullanılmaz?
A) Termometrelerde
B) Elektrik devrelerinde
C) Mücevher yapımında
D) Barometrelerde
Cevap: C) Mücevher yapımında
Çözüm: Cıva, sıvı metal olması nedeniyle termometre ve barometrelerde kullanılır, ancak mücevher yapımında kullanılmaz.

6. Kerem, diş dolgularında kullanılan bir elementin cıva olduğunu öğrenmiştir. Ancak günümüzde bazı dolgular başka malzemelerle yapılmaktadır. Cıva ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Oda sıcaklığında katıdır
B) Yüksek iletkenliğe sahiptir
C) Zehirli bir metaldir
D) Hafiftir ve kolay işlenir
Cevap: C) Zehirli bir metaldir
Çözüm: Cıva, sıvı halde bulunan ve zehirli özellik gösteren bir metaldir.

7. Bilgisayar çiplerinin üretiminde aşağıdaki elementlerden hangisi yaygın olarak kullanılır?
A) Kalsiyum (Ca)
B) Silikon (Si)
C) Sodyum (Na)
D) Neon (Ne)
Cevap: B) Silikon (Si)
Çözüm: Silikon, yarı iletken özellikte olduğu için bilgisayar çiplerinde kullanılır.

8. Balonların havada yükselmesini sağlayan gaz aşağıdakilerden hangisidir?
A) Karbon dioksit (CO₂)
B) Helyum (He)
C) Argon (Ar)
D) Azot (N₂)
Cevap: B) Helyum (He)
Çözüm: Helyum, hafif olduğu için balonları havada tutar.

9. Mücevher yapımında kullanılan değerli metallerden biri aşağıdakilerden hangisidir?
A) Lityum (Li)
B) Çinko (Zn)
C) Altın (Au)
D) Kurşun (Pb)
Cevap: C) Altın (Au)
Çözüm: Altın, parlaklığı ve korozyona dayanıklılığı nedeniyle mücevher yapımında kullanılır.

10. Işık saçan tabelalarda kullanılan neon gazı aşağıdaki hangi gruba aittir?
A) Alkali metaller
B) Ametaller
C) Soy gazlar
D) Yarı metaller
Cevap: C) Soy gazlar
Çözüm: Neon, soy gazlar grubuna aittir ve elektrikle etkileşime girdiğinde ışık yayar.