Elementleri Tanıyalım video 11. sınıf Hocalara Geldik
Elementleri Tanıyalım İsabet Akademi 11. sınıf kimya
s BLOKU ELEMENTLERİ VE ÖZELLİKLERİ
Periyodik sistemde, en solda bulunan ilk iki sütundaki 1A ve 2A grubu elementleri s blokundadır. 8A grubunun ilk elementi olan helyum, elektron dizilişi (2He: 1s2 ) nedeniyle bazı periyodik sistemlerde s blokunda gösterilmektedir. Elementlerin elektron dizilişi s orbitaliyle sonlandığı için s orbitali yarı dolu ya da tam doludur, bu nedenle hepsi küresel simetrik yapıya sahiptir. s blok elementleri aynı periyotta bulunan diğer blok elementlerine göre daha büyük atom hacmine sahiptir. Büyük atom hacimleri nedeniyle yoğunlukları oldukça düşüktür ve hafif metaller sınıfına girer. s blok elementlerinin tepkimeye girme istekleri fazla olduğu için aktif metaller (H hariç) olarak da adlandırılır.
Metal veya Ametal Karakteri: Elektron dizilişi s orbitali ile biten elementlerden hidrojen ametal, helyum soy gaz, diğer elementler metaldir. Hidrojen ve helyum dışındaki s bloku elementleri parlak yüzeye sahip olma, ısı ve elektriği iyi iletme gibi metallerin tüm özelliklerini gösterir. Aynı periyotta 1A grubu elementlerinin metal karakteri 2A grubundan daha fazladır. Aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru elementlerin metallik karakteri artar.
İyon Yükü: s blokunda elekron dizilimleri s1 ile sonlanan elementler (hidrojen hariç) bileşiklerinde 1 elektron vererek yalnızca +1 yüklü iyon oluşturur. Elektron dizilimleri s2 ile sonlanan elementler (helyum hariç) bileşiklerinde 2 elektron vererek yalnızca +2 yüklü iyon oluşturur. Ametal olan hidrojen s1 orbitalindeki değerlik elektronunu vererek +1 iyon yükü ve 1 elektron alarak -1 iyon yüküne sahip olabilir. Hidrojen, ametallerle yaptığı bileşiklerde pozitif (1+), metallerle yaptığı bileşiklerde negatif (1-) yükseltgenme basamağına sahiptir. Elektron dizilişi s orbitali ile sonlanan helyum sahip olduğu tek enerji düzeyinin dolu olması nedeniyle elektron alamaz. İyonlaşma enerjisi, aynı periyotta bulunan hidrojenden daha yüksek olduğu için elektron veremez.
Aktiflikleri: Elementlerin tepkimeye girme, bileşik yapabilme isteğine aktiflik denir. Metallerin aktifliğinin ölçüsü elektron verme, ametallerin aktifliğinin ölçüsü ise elektron alma eğilimidir. Aynı periyotta metal atomunun son katmanındaki elektron sayısı azaldıkça metalik aktiflik artar. Değerlik elektron sayısı daha az olan 1A grubu elementleri, 2A grubu elementlerine göre daha aktiftir. 1A grubu elementleri aynı periyottaki diğer elementlere göre en aktif gruptur. Ametallerle, hava ve su ile tepkime verdikleri için doğada saf hâlde bulunmazlar. Ametal olan hidrojenin elektron verme isteği Cu, Ag, Hg, Au, Pt gibi metallerden daha fazladır. Aktif elementler oksijen ile kolayca tepkimeye girdikleri için yüzeyleri oksit tabakası ile örtülür ve parlaklıkları kaybolur. Aktif elementlerin ametallerle tepkimeleri sonucunda hidrür, karbür, sülfür, halojenür, oksit, fosfür ve nitrür bileşikleri oluşturabilir. Su ile şiddetli reaksiyon verir, tepkime sonunda hidroksitler meydana gelir ve hidrojen gazı açığa çıkar. Suyla tepkimeleri sonucunda oluşan metal hidroksitler baz olduğu için s blok metallerinden 1A grubuna alkali metaller, 2A grubuna toprak alkali metaller de denir. Alkali metaller ve alkali metal oksitleri genellikle bazik yapıdadır, asitlerle reaksiyona girerek tuz ve su oluşturur. s bloku elementleri çok aktif oldukları için istenmeyen tepkimeler veya bir patlama olasılığını azaltmak için mineral yağı içerisinde tutulur. Örneğin Li, Na ve K parafinde veya gaz yağında, Rb ve Cs vakumlu ortamda saklanır. Helyum s blok elementlerinden farklı olarak aktif değildir.
