Üreteçler, bir devrede akımı oluşturan kaynaklardır. Bir iletken üretece bağlanmaz ise iletkenin iki ucu arasında potansiyel farkı oluşmaz ve üzerinden akım geçmez. Bir üretecin akım taşıyıcılarının devrede akım dolaştırmak için harcadığı enerji, o üretecin elektromotor kuvveti olarak bilinir.
Çubuk mıknatıs, halkaların yanındayken halkaların içinde sabit bir manyetik akıya neden olur. Musluk açılıp su akışı sağlandığında mıknatıs dönmeye başlar. Bu durumda halkaların içindeki manyetik akı zamanla değişir. Bu manyetik akı değişimi halkaların üzerinde elektromotor kuvvet oluşmasına neden olur. Bu olayda suyun potansiyel enerjisinin bir kısmı pusulada kinetik enerjiye dönüşür. Pusulanın dönmesiyle oluşan manyetik akı değişimi ile elektrik enerjisi elde edilir. Bu örnekte meydana gelen enerji dönüşümleri ile hidroelektrik santrallerde meydana gelen enerji dönüşümü benzerlik gösterir. Hidroelektrik santrallerde suyun potansiyel enerjisi tribünlerde kinetik enerjiye dönüşür. Tribündeki manyetik akı değişimi dış devrede elektrik alan oluşturur. Böylece hareket enerjisi elektrik enerjisine dönüşür.
Elektrik Motoru ve Dinamo
Elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştüren elektrik motorları elektromanyetizmanın temel ilkelerine göre çalışır. Basit elektrik motoru, üzerinden akım geçen bir çerçevenin dönebilecek şekilde manyetik alan içerisine yerleştirilmesiyle oluşturulur (Şekil 2.67). Manyetik alan içinde akım geçen iletken çerçeveye bir kuvvet etki eder. Bu kuvvet, çerçevenin bir tarafına yukarı doğru etki ederken diğer tarafında aşağı doğru etki eder. İletken çerçeve, manyetik kuvvetin etkisiyle dönmeye başlar.
Dinamolar hareket enerjisini elektrik enerjisine dönüştürmek için tasarlanmış düzeneklerdir (Şekil 2.68). Manyetik alan içerisine yerleştirilen iletken çerçeve, alan içerisinde döndürüldüğünde çerçevenin içinde manyetik akı değişimi gerçekleşir. Değişen manyetik akı çerçeve üzerinde indüksiyon akımı oluşmasına neden olur. Bu şekilde mekanik enerji elektrik enerjisine dönüşür. Hidroelektrik santralleri, termik santraller, nükleer enerji santralleri ve rüzgâr enerjisi santrallerinde hareket enerjisi aynı prensiple elektrik enerjisine dönüştürülür. Bisikletlerde de uç kısmındaki çarkı tekerleğe temas eden dinamo kullanılır (Görsel 2.10). Tekerlek tarafından döndürülen dinamo, bisiklet lambasına enerji verir.
