Manyetik maddelerin üzerine sarılmış telden akım geçirildiğinde akımın
oluşturduğu manyetik alandan etiklenen bu maddeler mıknatıslık özelliği
gösterirler. Bu şekilde oluşturulmuş yapay mıknatıslara
elektromıknatıs denir. Demir çubuğun etrafına dışı yalıtılmış iletken
tel sarılıp (Şekil 1.28) telden akım geçirildiğinde elektromıknatıs elde
edilir. Elektromıknatısın oluşturduğu manyetik alanın büyüklüğü, iletken
telden geçen akımın şiddeti ve sarım sayısı ile doğru orantılıdır.
Telefon konuşması sırasında telefonun içinde bulunan elektromıknatıs,
ses sinyallerini elektrik sinyallerine veya elektrik sinyallerini
ses sinyallerine dönüştürür. Elektromıknatıslar, mikrofondan hoparlöre
(Görsel 1.19), kapı zilinden (Görsel 1.20) elektrik motoruna
(Görsel 1.21), ölçü aletlerinden telgrafa, vinçlerden hızlı trene (maglev)
kadar birçok alanda sıkça kullanılır (Görsel 1.22).
Maglev trenlerinin altında güçlü mıknatıslar bulunur. Tren raylarına
konulan elektromıknatısların oluşturduğu manyetik alan sayesinde
raylardan yükselen tren yüksek hızla hareket ettirilebilir.
Yüksek Gerilim Hatları
Evlerde kullanılan elektrikli cihazlar çalıştırıldığında bir manyetik alan
oluşturur. Bu manyetik alanın çok daha şiddetlisi yüksek gerilim hatları
(Görsel 1.17) ile trafoların (Görsel 1.18) etrafında oluşur. Yüksek gerilim
hatlarının ve trafoların etrafında oluşan manyetik alan canlıların sağlığını
olumsuz etkiler.
Yüksek gerilim hatları ve trafoların canlıların sağlığına olumsuz etkilerinde
iki önemli faktör vardır:
1. Bulunulan noktada oluşan manyetik alanın büyüklüğü
2. Manyetik alana maruz kalma süresi
National Research Council (Neyşınıl Risörç Kansıl-Ulusal Araştırma
Konseyi) ve National Academy of Sciences (Neyşınıl Akademi of
Saynsıs-Ulusal Bilimler Akademisi) tarafından desteklenen bir çalışmada
yerleşim alanlarının enerji iletim hatlarına yakınlığıyla lösemi
(kan kanseri) hastalığı arasında bir ilişki olduğu ortaya konulmuştur.
Tellerin etrafında oluşan elektromanyetik alanların sinir sistemi üzerindeki
olumsuz etkilerinden dolayı bağışıklık sisteminin zayıfladığı ve
kanser riskinin arttığı tıbbî olarak kabul edilmiştir. Ayrıca manyetik alanların
hassas cihazlar üzerinde de etkili olduğu bilinmektedir.
