Elektromanyetik Dalgalar Soru Çözümleri Tamer Hoca

Morötesi (Ultraviyole) Dalgalar
Morötesi dalgaların dalga boyları 4 $ 10-7 m ile 6 $ 10-7 m arasında değişir. Kaynağı genellikle Güneş’tir. Güneş’ten gelen ultraviyole ışınları ozon tabakası tarafından süzülerek zararlı etkileri azaltılır. Ultraviyole ışınlar insan derisinde tahribat yaparak deri kanseri riskini artırır. Ultraviyole ışınlarından korunmak için koruyucu kremler kullanılabilir. Ultraviyole ışınları özellikle dezenfeksiyon için kullanılır. Ameliyathanelerde ve diş kliniklerinde kullanılan malzemeler kimyasal maddelerle temizlendikten sonra ultraviyole ışınlarla mikroplardan arındırılır (Görsel 3.21).

X-Işınları
X-ışınlarının dalga boyları 10-8 m ile 10-12 m arasında değişir. X-ışınları hızlandırılmış elektronların bir metale çarptırılıp durdurulmasıyla veya atomların yörüngelerinde bulunan elektronların geçişleri sonucunda oluşturulur. X-ışınları Alman Fizikçi Wilhelm Conrad Röntgen (Vilhem Konrad Röntgen, 1845-1923) tarafından 1895 yılında keşfedilmiştir. X-ışınları tıpta teşhis ve tedavi amaçlı kullanılır. Röntgen cihazında (Görsel 3.22) oluşturulan X-ışınları doku içerisinden geçerken farklı soğurulma katsayılarına sahip bölgeler tarafından farklı miktarlarda soğurulur. Vücudu geçen ışınlar bu ışınlara duyarlı bir film üzerine düşürülür. Filme ulaşan ışınların şiddetleri farklı olduğundan değişik tonlarda bir görüntü oluşur (Görsel 3.23). Bilgisayarlı tomografi cihazları (Görsel 3.24) röntgen cihazlarının geliştirilmiş şeklidir. Bu cihazlar vücuttaki bir bölgenin kesit görüntüsünü çıkarabilme yeteneğine sahiptir. X-ışınları belli kanser tedavilerinde kanserli hücrelerin yok edilmesi için de kullanılır. X-ışınları, havaalanlarında ve alışveriş merkezlerinde valizlerin ve çantaların kontrolünde kullanılan X-ray cihazlarında (Görsel 3.25) kullanılır. Ayrıca X-ışınları, katıhal fiziği, katı kristallerin yapısı, bina kolonlarının depreme dayanıklılığı, sanayi alanındaki dökümler, kaynakla yapılan birleştirme işlemlerinin sağlamlığının incelenmesinde kullanılır.

Gama Işınları
Gama ışınları, elektromanyetik dalga spektrumunun en küçük dalga boyuna sahiptir. Dalga boyları 10-10 m ile 10-14 m arasında değişir. Radyoaktif çekirdeklerin nükleer tepkimeleri sırasında yayılır. Gama ışınları yüksek enerjili ışınlar olduğundan canlı dokularda tahribat oluşturur. Bu nedenle radyasyon uyarı sembolü (Görsel 3.26) olan yerlerden uzak durulmalıdır. Astronomide, gezegen özelliklerinin belirlenmesi ve kanserli hücrelerin yok edilmesinde kullanılır.