Elektrik motorları elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren düzeneklerdir. Manyetik alan içerisindeki sarılmış telden akım geçmeye başladığında tele etkiyen manyetik kuvvet dönme (tork) etkisi yapar. Metale sarılmış bobinden oluşan rotor denilen parçalarla yapılır. Rotorun dönmesi sonucunda ortaya çıkan mekanik enerjiyi dişli ya da kayış yardımıyla çalıştırmak istenilen parçalara iletilir.
Dönen sarıma bağlı olan motor, vantilatörün dönmesini, saç kurutma makinesinin pervanesinin dönmesini, teypteki bandın, asansörde ipin dolanmasını sağlar. Günlük hayatımızda ne kadar elektrik motoru varsa, hepsi bu ilkeye göre çalışır.
Saç kurutma makinesine akım gelince motor dönmeye başlar. Motora bağlı fan dışarıya doğru hava üfler. Flama ile ısıtılan hava dışarıya çıkar.
Bir teli bobin şeklinde büküp uçlarını dönecek şekilde bir desteğe bağlayalım. Bobinin uçlarını pilin (+) ve (–) kutbuna dokunduralım. Bir mıknatısla manyetik alan oluşturduğumuzda bobin şeklindeki tel dönmeye başlar. Bu şekilde basit bir elektrik motoru yapmış oluruz.
Günlük hayatta, birçok aracın çalışmasını sağlayan temel parçanın çalışma kaynağı, manyetik kuvvettir. Saç kurutma makinesi, vantilatör, çamaşır makinesi, buzdolabı gibi çalışması için dönme hareketi gereken araçların çalışmasını sağlayan ve bu kuvvetten yararlanılarak çalıştırılan temel parça sizce hangisidir?
Elektrik motorunda meydana gelen kuvvetin sebebi, akım geçen iletken telin ve mıknatısın sahip olduğu manyetik alanların birbirine kuvvet uygulamasıdır. Bu durum yandaki şekilde görülmektedir. Plastik boru içindeki iki mıknatısın birbirine uyguladığı kuvvet sayesinde üstteki mıknatıs havada durmaktadır.
Hızlı trenler, rayla tren arasındaki sürtünme kuvvetini azaltarak hızı artırma ilkesine dayalı olarak tasarlanmıştır. Bu tasarı, manyetik alanların birbirine uyguladığı kuvvetten yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Manyetik kuvvet, sürtünmeyi azaltacağından enerji kayıpları da aza indirilecek ve böylece enerji tasarrufu sağlanacaktır.
Manyetik raylı tren, mıknatıslar sayesinde raylardan 15 cm yükseklikte havada gider. Günümüzde 500 km/h nin üstünde hıza ulaşabilen trenler vardır. Dünyanın çeşitli ülkelerinde deneysel hatlarda geliştirilmekte olan bu teknolojinin ticari olarak kullanıldığı tek hat, Çin’de Şangay Havaalanı ile şehir merkezi arasındadır. Hızlı tren, 30 km lik bu yolu saatte 431 kilometreye varan bir hızla 7 dakikada almaktadır. Ayrıca 2003 te aynı teknolojiyi kullanan bir Japon treni, deneysel hatta içinde yolcularıyla saatte 581 km hız yaparak bu alanda, dünya hız rekorunu kırmıştır.
