ELEKTRİK ENERJİSİNİN ISI ENERJİSİNE DÖNÜŞÜMÜ
İletken tellerden elektrik akımı geçerken iletken teli oluşturan atomlar elektrik geçişine karşı zorluk gösterir. Bu zorluğa elektriksel direnç denir. İletken teller üzerinden elektrik akımı geçişi sırasında elektriksel direncin etkisi ile elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşür.
Ütü, fırın, elektrikli soba, tost makinesi ve su ısıtıcısı gibi aletler elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren aletlerdir. Bu aletlerin içerisinde elektriksel direnci yüksek olan iletken teller kullanılır. Üzerinden akım geçen iletken teller ısınır.
Dikkat !
Bir iletken telin direnci; iletkenin uzunluğuna, iletkenin kesit alanına (kalınlığına) ve cinsine bağlıdır. İletken telin uzunluğu artarsa direnci de artar, kalınlığı artarsa direnci azalır. Bu nedenle elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren aletlerde ince ve uzun teller kullanılır.
Yandaki düzenekte güç kaynağı açılıp demir çubuktan elektrik akımı geçişi sağlandığında,
Demir çubukta elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşür.
Demir çubuktan suya ısı enerjisi akışı olur.
Suyun sıcaklığı yükselir.
Güç kaynağının ürettiği elektrik akımının şiddetinin artması ya da güç kaynağının daha uzun süre çalışması daha fazla enerji açığa çıkmasını sağlar.
SİGORTA:
Bir prize aynı anda birden fazla elektrikli aletin fişinin takılarak çalıştırılması, tehlikeli durumlar ortaya çıkarabilir. Çünkü prize gelen kablolardan çok fazla elektrik akımı geçmesi kabloların ısınmasına neden olur. Bu durum yangın çıkmasına ve elektrikli aletlerin bozulmasına neden olabilir.
Sigorta, elektrik kablolarının ısınması sonucunda oluşabilecek tehlikelerden korunmak için kullanılan bir alettir. Sigortalar hem elektrik tesisatlarında hem de elektrikli aletlerin içerisinde kullanılmaktadır.
Sigortalar eriyen telli sigortalar ve manyetik sigortalar olmak üzere iki çeşittir.
Sigortalar, elektrik kabloları ısındığında elektrik akımını keserek oluşabilecek tehlikeleri önler. Sigortaların elektrik akımını kesmesine sigorta atması denir.
Dikkat !
Elektrikli aletlerde kullanılan sigortalar elektrikli aletin çalışabilmesi için gerekli olan elektrik akımı değerinden biraz fazla olmalıdır. Örneğin, 20 amperlik akım ile çalışan bir elektrikli alette kullanılabilecek sigorta 21 amper ya da 22 amper olmalıdır.
Elektrikli alette kullanılan sigorta, aletin çalışması için gerekli olan elektrik akımı değerinden küçük olursa bu elektrikli alete elektrik akımı geçişi olmaz ve alet çalışmaz.
Elektrikli alette kullanılan sigorta, aletin çalışması için gerekli olan elektrik akımı değerinden çok büyük olursa sigorta elektrikli aleti koruyamaz.
ELEKTRİK ENERJİSİNİN IŞIK ENERJİSİNE DÖNÜŞÜMÜ:
Güneş ışığının olmadığı durumlarda etrafımızı aydınlatmak için elektrik enerjisini ışık enerjisine dönüştüren aletler kullanırız. Akkor filamanlı ampuller ve floresan lambalar elektrik enerjisini ışık enerjisine çevirmek için kullandığımız aletlerdir.
Akkor filamanlı ampullerin içerisinde bulunan filaman tel yüksek dirence sahiptir. Yüksek dirençli tugsten metalinden yapılmış filaman telden elektrik akımı geçtiğinde elektrik enerjisi ışık enerjisine ve bir miktarda ısı enerjisine dönüşür.
İçerisinde cıva ve soygaz bulunduran floresan lambaların iç yüzeyi fosfor tabakası ile kaplıdır. Elektrik akımı floresan lambalarda önce mor ötesi ışınların yayılmasına neden olur. Daha sonra mor ötesi ışınlar fosfor tabakasına çarparak görünür ışığın oluşmasını sağlar.
ELEKTRİK ENERJİSİNİN HAREKET ENERJİSİNE DÖNÜŞÜMÜ
Günlük hayatımızda kullandığımız vantilatör, mikser, matkap, çamaşır makinesi, saç kurutma makinesi gibi aletler elektrik enerjisini hareket enerjisine çeviren aletlerdir. Bu aletlerin içerisinde bulunan elektrik motorları elektrik enerjisini hareket enerjisine çevirir.
Elektrik motorlarının içerisinde elektrik akımının etkisi ile mıknatıslık özelliği kazanan elektromıknatıs bulunur. Elektromıknatıslar üzerinden elektrik akımı geçtiğinde mıknatıslık özelliği kazanır ve elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüşümü gerçekleşir. Elektromıknatıslar telefon, kapı zili, hoparlör, hırsız alarmı ve birçok küçük ev aletlerinde kullanılmaktadır.
Elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüşümü temel alınarak geliştirilen aletlerden biri de robotlardır. Robotlar, çevresinde olanları algılayabilen, algıladıklarını yorumlayıp tepki verebilen makinelerdir. Operatör ya da bilgisayar yazılımı kontrolünde çalışan robotlar önceden programlanmış görevleri yerine getirir.
Elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştüren araçlara jeneratör denir.
Jeneratörler genellikle hastane, okul mağaza ve fabrika gibi yerlerde kullanılmaktadır.
