Basit bir Elektrik Devresi;

• Ampul
• Pil
• Anahtar
• İletken Tel (Bağlantı Kablosu) elemanlarından meydana gelir.

Ampul; İçinden elektrik akımı geçtiğinde bunu ışık enerjisine dönüştüren devre elemanıdır.

Pil; devrede ihtiyaç duyulan güç kaynağıdır.

Anahtar; devreden geçen akımı kontrol etmeyi sağlayan devre elemanıdır.

Bağlantı kablosu; iletken telden oluşan ve elektrik iletimini sağlayan taşıma aracıdır.

Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi ve Devre Şemaları

Elektrik akımında kullanılan araçlara devre elemanları denir. Devre elemanlarını sembollerle ifade edebilmek kolaylık sağlar. Dünya üzerinde her yerde aynı şekilde sembolize edildiğinden evrenseldir.

Devre elemanlarından ampulü bağlamak için “duy” adı verilen ampul yuvası kullanılabilir. Fakat elektrik iletimi duy olmadan da sağlanabilir. Aynı şekilde pil bağlamak için pil yuvası kullanılabilir. Fakat pil yuvası olmadan da devrede elektriksel aktarım mümkündür.

Devre elemanlarından ampul  sembolü ile gösterilebileceği gibi  sembolü ile de ifade edilebilir. Her İkisi de evrensel olarak uygundur.

Uyarı: Devre sembolleri ortak dil ile ifade edilmesi bilimsel açıdan kolaylık sağlar.

Devre Şeması

Basit bir elektrik devresi gösterimi yukarıdaki gibidir. Devrede anahtar açık konumda gösterilmiştir. Bu durumda devrede elektrik iletimi olmaz, ampul yanmaz.

Anahtar kapalı konuma getirildiğinde de elektrik iletimi olacağından ampul yanar.

1. devrede anahtar kapalı olduğundan bağlantı kablosu üzerinden geçen elektrik iletilir ve ampul yanar.

2. devrede anahtar açık olduğundan bağlantı kablosu üzerinden geçen elektrik iletilemez ve ampul yanmaz.

Farklı devre şeması gösterimleri;

Şekil I ‘de yer alan devrede; 2 pil, 2 ampul, i anahtar ve bağlantı kablosu yer almaktadır. Anahtar kapalı olduğu için ampuller yanar.

Şekil II ‘de yer alan devrede; 3 pil, 3 ampul, 1 anahtar ve bağlantı kablosu yer almaktadır. Anahtar kapalı ve piller doğru bağlı olduğundan ampuller yanar.

Şekil III ‘de yer alan devrede; 2 pil, 2 ampul, 1 anahtar ve bağlantı kablosu yer almaktadır. Anahtar açık olduğundan ampuller yanmaz.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Konu: Elektrik Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi ve Şemaları

1. Aşağıdakilerden hangisi bir elektrik devresinde kullanılan temel elemanlardan biri değildir?
A) Pil
B) Ampul
C) Anahtar
D) Cetvel

Çözüm: Elektrik devrelerinde enerji kaynağı (pil), yük (ampul), kontrol elemanı (anahtar) ve iletken teller kullanılır. Ancak cetvel, elektrik devresinin bir parçası değildir.
Cevap: D

---

2. Aşağıdakilerden hangisi bir elektrik devresinde elektrik akımının geçişini açıp kapatmaya yarar?
A) Pil
B) Ampul
C) Anahtar
D) İletken tel

Çözüm: Anahtar, elektrik akımının geçmesini sağlayarak devrenin açık ya da kapalı olmasını belirleyen devre elemanıdır. Diğer elemanlar ise enerji sağlar, ışık yayar veya elektrik iletir.
Cevap: C

---

3. Aşağıdaki devre elemanlarından hangisinin sembolü yanlış eşleştirilmiştir?
A) Pil – “| |”
B) Anahtar – “◯—◯”
C) Ampul – “⊗”
D) Kablo – “- – – -”

Çözüm: Elektrik devrelerinde kullanılan semboller standarttır. Pilin sembolü uzun ve kısa çizgilerden oluşur (“| |”), anahtar açıkken “◯—◯” şeklinde gösterilir, ampul “⊗” ile gösterilir ve kablo düz bir çizgiyle ifade edilir. Ancak, kablonun sembolü “- – – -” şeklinde değildir; düz bir çizgi olmalıdır.
Cevap: D

---

4. Bir elektrik devresinde pilin sembolü ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Uzun çizgi pozitif kutbu, kısa çizgi negatif kutbu gösterir.
B) Uzun çizgi negatif kutbu, kısa çizgi pozitif kutbu gösterir.
C) Pilin sembolü ampulle aynıdır.
D) Pil sembolü devre şemalarında gösterilmez.

Çözüm: Elektrik devresinde pilin sembolü bir uzun ve bir kısa çizgiden oluşur. Uzun çizgi pozitif kutbu, kısa çizgi negatif kutbu temsil eder.
Cevap: A

---

5. Aşağıdakilerden hangisi bir elektrik devresinin çalışması için mutlaka gereklidir?
A) Pil, ampul, anahtar ve iletken tellerin doğru şekilde bağlanması
B) Ampul yerine mıknatıs kullanılması
C) Anahtarın devreden çıkarılması
D) Kabloların plastikten yapılması

Çözüm: Bir elektrik devresinin çalışabilmesi için enerji kaynağı (pil), elektrik akımını ileten teller, yük (ampul) ve devreyi kontrol eden anahtarın doğru şekilde bağlanması gerekir. Mıknatıs, elektrik devresinin çalışması için gerekli değildir ve kabloların plastik olması yerine iletken maddelerden yapılması gerekir.
Cevap: A