Eksen Eğikliği
Kutup noktalarından geçtiği düşünülen çizgiye eksen, elips yörüngeden geçen düzleme yörünge ya da ekliptik düzlemi denir.
Ekvator ile ekliptik düzlem arasında 23o27ı lık bir eğiklik vardır.
Eksen eğikliği ile ilgili olasılıklar
Eksen eğikliği olmasaydı yani Ekvator ile Ekliptik düzlemi çakışsaydı;
Orta kuşak oluşmazdı.
Dört mevsim yaşanmazdı.
Güneş ışınları sürekli Ekvatora dik gelirdi.
Güneş ışınlarının geliş açısı ve gölge boyu değişmezdi.
Aydınlanma çemberi sürekli kutup noktalarından geçerdi.
Yıl boyu gece – gündüz süresi eşit olurdu.
Aynı boylam üzerinde güneş aynı anda doğar, aynı anda batardı.
Eksen Eğikliğinin Sonuçları
- Yıl içinde gece-gündüz süresi değişir
- Güneşin doğuş ve batış saatleri değişir
- Yıl içinde güneş ışınlarının geliş açısı değişir
- Yıl içinde sıcaklık değişir
- Yıl içinde gölge boyu değişir
- Muson rüzgarları oluşur
- Yıllık sıcaklık farkları oluşur
- Mevsimler oluşur
- Yıl içinde basınç değişir
- Aydınlanma çizgisi yıl içinde yer değiştirir
- Matematiksel iklim kuşakları oluşur
Örnek: Türkiye’nin en kuzeyindeki Sinop-İnceburun’a yıl içerisinde Güneş ışınlarının iki defa 900’lik açıyla düşebilmesi için aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi gerekir?
A) Dünya’nın elips yörüngesinin ortadan kalkması
B) Ekvator’la yörünge düzlemi arasındaki açının 420 olması gerekir
C) Eksen eğikliğinin 360 olması gerekir
D) Mevsim sürelerinin yarım kürelere dağılışının değişmesi
E) Eksen eğikliğinin ortadan kalkması
Çözüm: Bu durumun ülkemizde gerçekleşebilmesi için Ekvator’un yörünge düzlemi arasındaki açı 42o olması gerekmektedir. Yani eksen eğikliği Türkiye’nin en kuzeyinden geçen enlem derecesi kadar olmalıdır. Cevap: “B” şıkkıdır.
