EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA YAPILAN İNKILAPLAR
Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde medreselerin yanında Avrupa tarzında eğitim veren modern mektepler ile yabancı ve azınlık okulları açılınca eğitim kurumları arasında, kültürel çatışmalar ortaya çıkmış, bu kurumların müfredatlarında birlik sağlanamamış ve denetimleri zorlaşmıştır.
Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924)
Amaçları
Yeni Türk Devleti Osmanlıdan kalma medreselerde mektepler arasındaki ikiliğe son vermek, kültürel çatışmaları önlemek ve eğitim alanında birlik ve beraberliği sağlamak için 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nu kabul etmiştir.
Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile,
- Türk eğitim-öğretim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmıştır.
- Eğitim ve öğretimde birlik sağlanmıştır.
- Medreseler kapatılmıştır.
- Eğitimde laikleşmenin temelleri atılmıştır.
- Eğitim programları yeniden düzenlenmiştir.
- İlköğretim kız ve erkek çocuklarına zorunlu hale getirilmiştir.
- Tevhid—i Tedrisat Kanunu ile eğitim kurumları, çağdaş hale getirilmiş ve dini eğitim veren müesseseler olmaktan çıkarılarak laikleştirilmiştir.
Maarif (Eğitim) Teşkilatı Kanunu (2 Mart 1926)
Bu kanun Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun tamamlayıcısıdır.
Bu kanunla eğitim sistemi milli olacak şekilde, ilk ve orta öğretim programları belirlendi. Eğitim hizmetleri, çağdaş hale getirildi. Maarif Teşkilatı Kanunu ile okul açılması bakanlığın iznine bağlandı.
Müfredat programları halkın ihtiyaçlarına cevap verecek şekle getirildi. Bundan sonra eğitimi yaygınlaştırmak amacıyla, hızlı bir şekilde ülke geneline ilkokul, ortaokul, lise ve yüksekokullar açılma yoluna gidildi.
Türk Harflerinin Kabulü (1 Kasım 1928)
Bu inkılapla;
- Okuma ve yazmayı kolaylaştırmak
- Okuryazar oranını artırmak
- Halkın kültür seviyesini yükseltmek amaçlanmıştır.
- Bu amaçlar doğrultusunda 1 Kasım 1928’de Arap harfleri kaldırılarak Latin Alfabesi’ne geçildi.
Millet Mektepleri (24 Kasım 1928)
Harf İnkılabı’nın tamamlayıcısıdır. Millet Mektepleri eski yazı bilen ve okul çağını geçen yetişkinlere yeni harfleri öğretmek amacıyla açılan okullardır.
Eğitim Alanındaki Diğer Yenilikler
- İlköğretim yasası çıkarılarak ilköğretim zorunlu ve parasız hale getirildi.
- Ortaokullara, memur yetiştirme ve teknik okullara öğrenci gönderme, liselere ise ortaokul mezunlarını yüksek öğrenime hazırlama görevi verilmiştir.
- Cumhuriyet döneminde açılan ilk yüksek okul Ankara Hukuk Mektebi’dir (1925).
- 1933’te Yüksek Ziraat Enstitüsü kuruldu.
- 1933’te Darülfünun yerine İstanbul Üniversitesi açıldı.
- 1936’da Dil – Tarih ve Coğrafya Fakültesi açıldı.
- Devlet konservatuvarları açıldı (1924).
- Güzel Sanatlar Akademisi açıldı (1936).
*Atatürk’ün eğitim anlayışında eğitim öğretimin çağdaş ve milli özellikler taşıması yer almaktadır.
Türk Tarih Kurumunun Kurulması
Amaç;
- İslamiyet öncesi Türk tarihini aydınlatmak
- Türklerin dünya tarihine katkılarını incelemek
- Türklerden önceki Anadolu tarihini öğrenmek
- Milli tarih bilincini geliştirmek
- Türklerle ilgili yanlış bilgilerin öğrenilmesini engellemektir.
Bu kurumun açılmasıyla ümmetçi tarih anlayışından ulusal tarih anlayışına geçilmiştir.
* Türk Tarih Kurumunun süreli araştırma yayınına Belleten adı verilmiştir.
Türk Dil Kurumunun Açılması (12 Temmuz 1932)
Amaç;
- Türk dilini yabancı dillerin etkisinden kurtarmak
- Türk dilinin zenginliğini ortaya koymak
- Sadeleştirilen Türkçenin anlaşılmasını kolaylaştırmak
- Konuşma (halk) ile yazı (aydın) dili arasındaki farklılıkları gidermektir.
