Düyunu Umumiye Nedir? Özellikleri 11.Sınıf Tarih
Osmanlı Devleti eski dönemlerinde hazinede bir açık oluştuğu zaman bu durumu ya iç hazine yardımı ya da olağanüstü vergilerle halletme yoluna gidiyordu. Ancak XIX. yüzyıla gelindiğinde hazine açıkları iç borçlanmaya gidilerek kapatılmaya çalışılmış, Galata bankerlerinden borç alınmıştır.
Zamanla iç kaynakların tükenmesi ve yaşanan Kırım Savaşı’nın ağır ekonomik yükünü hafifletmek amacıyla savaş sırasında İngiltere’den ilk dış borç alındı. Daha sonra diğer Avrupa devletlerinden de ihtiyaç oldukça dış borçlar alınmıştır. Dış borç alınma nedenleri şöyle sıralanabilir; savaş harcamaları ve askerî harcamalar, yeni sarayların yapımı, kısa vadeli borçları ödeme, bütçe açığını kapatma, demiryolları yapımı.
Osmanlı Devleti dış borçlanmayı daha çok Fransız Frangı ve İngiliz Sterlini üzerinden yapmıştır.
Osmanlı Devleti, Sultan İkinci Abdülhamid Han zamanına geldiğinde, ağır dış borçlar altında ezilme mevkiindeydi. Akıllı tedbirlerle belli bir zaman içerisinde bu borçlar ödenebilirdi. Lakin 93 Harbi (1877 – 78) hezimeti, devleti iflasın eşiğine getirdi. Devlet, en verimli topraklarını kaybetti. Akın akın gelen göçmenlerin sayısı bir milyona ulaştı. Ordunun durumu ise perişan bir vaziyetteydi.
Emperyalist Avrupa devletleri yıllardır peşinde koştukları emellerine ulaşmak üzereydi. Onlar dış baskıların çemberi içerisinde sıkışan imparatorluğu borç bataklığı içinde boğmak istiyorlardı.
Osmanlı yöneticileri aldıkları borçlarla üretime ve sanayileşmeye yatırım yapmak yerine askerî alana yöneldiler. Alınan borçlarla Avrupa’nın en güçlü üçüncü donanmasını kurdular, saraylar yaptırdılar.
1874 yılı sonlarında borçlar ödenemeyecek bir düzeye ulaştı. 1875’te borç ödemeleri durduruldu ve “moratoryum” ilan edildi. 1881’de Muharrem Kararnamesi adı verilen bir yönetmelikle, Osmanlı Devleti’nin borçlarının tahsili için Düyun-u Umumiye İdaresi kuruldu ve Osmanlı Devleti’nin mali kaynaklarına yabancılar tarafından el konuldu.
Düyun-u Umumiye İdaresi’nin kurulmasından sonra devlet tekellerinden ve gümrük vergilerinden gelen paralar bu teşkilatın yönetimine verildiyse de bir süre sonra bu kaynaklar da dış borçları ödemekte yetersiz kaldı.
Düyun-u Umumiye İdaresi’ne bırakılan mali kaynakları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Damga
- Alkollü içki
- Balık avı
- Tuz
- Tütün
- İpek