DUYU ORGANLARI

Duyu organlarındaki uyarıları alan hücrelere reseptör denir. Koku reseptörleri sinir hücrelerinden oluşurken diğer duyu organlarının reseptörleri ise epitel dokudan (duyu epiteli) oluşur. Başlıca üç çeşit reseptör vardır.

A. Fotoreseptör: Işığa duyarlı reseptörlerdir. Gözde bulunur. Vücuttaki reseptörlerin yaklaşık % 70 “ini oluşturur.

B. Kemoreseptör: Kimyasal uyarılara duyarlıdır. Burunda ve dilde bulunur.

C. Mekanoreseptör: Ses, dokunma gibi mekanik uyarılara duyarlıdır. Deride ve kulakta bulunur.

GÖZ

KULAK

DERİ

BURUN

Koku reseptörleri, burnun üst kısmında sarı bölge adı verilen kısımda bulunur. Besin maddelerinden ayrılan moleküller mukusta çözündükten sonra koku reseptörlerini uyarır. Koku reseptörleri aldığı uyarıyı talamusa göndermeden uç beyine gönderir ve koku algılanır

Koku reseptörleri sinir hücrelerinden oluşur.

DİL

Tat tomurcukları (reseptörleri), dildeki papilla adı verilen çıkıntılarda bulunur.

Tat tomurcukları, tükürük sıvısında çözünen maddeler tarafından uyarılır. Daha sonra bu uyarı beyine gönderilerek tat algılanır.

Besinin tadının alınmasında kokunun da etkisi vardır. Örneğin grip olduğumuzda iyi tat alamayız. Ayrıca besinin sıcaklığının (soğuk yemek) ve görüntüsünün de (limon görünce ağzın ekşimesi) tat almada etkisi vardır.

Tat reseptörleri dilin her tarafında bulunur ama farklı tatların en çok algılandığı bölgeler dilin şekli üzerinde verilmiştir.

Hayvansal dokuların hepsi zigotun mitoz bölünmesiyle oluşur. Bu yüzden bir insanın farklı dokularındaki (sinir, kas, epitel v.s) hücrelerin şekilleri farklıdır ama genetik yapıları tamamen aynıdır. Örneğin bir insanın kas doku ve sinir doku hücrelerine ait DNA’nın nükleotit dizilişi tamamen aynıdır ama aktif genleri farklı olduğu için şekil olarak farklılaşıp farklı görevleri üstlenmişlerdir.

Hayvansal dokuların her birini kendi alanıyla ilgili sistemde işlemiştik. Örneğin sinir dokuyu sinir sisteminde, epitel dokuyu endokrin sistemde, kan dokuyu dolaşım sisteminde işledik. Bağ dokuyu da bu bölümde işleyeceğiz.

BAĞ DOKU

• Bağ doku diğer dokuların arasını dolduran ve onları bir birine bağlayan hayvansal bir dokudur.
• Bağ doku bitkilerdeki parankima dokusuna benzetilebilir.
• Taşıdığı çok sayıda kan damarıyla epitel doku ve kıkırdak dokunun beslenmesinde görev alır.
• Embriyonik dönemdeki bir insanda bağ dokunun bazı hücreleri kıkırdak dokuya dönüşür, daha sonrada kıkırdak doku kemik dokuya dönüşür.
• Bağ doku hücreler, ara madde ve liflerden oluşur.

Bağ dokunun temel hücreleri;

1. Fibroblastlar: Bağ dokunun Iiflerini üretir.
2. Makrofajlar: Fagositoz yaparak savunmada görev alır.
3. Mast hücreleri: Kanın damar içinde pıhtılaşmasını önleyen heparini ve kılcal damarın geçirgenliğini arttıran histamini üretir. Bir akyuvar çeşidi olan bazofillerde de histamin ve heparin üretilir.
4. Melanositler: Cilde renk veren melanin pigmentini üretir.
5. Plazma hücreleri: Antikor üreterek vücut savunmasında görev alır.