Günlük (Eksen) Hareketi
Dünya’nın kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru yapmış olduğu harekettir. Bu bir tam dönüş 24 saatte tamamlanır.
Bu hareket sonucunda,
- Gece ve gündüzler ardalanır. Gece ve gündüzler birbirini izler.
Bu dönüş batıdan doğuya doğru olduğundan,
-Doğuda Güneş erken doğar, erken batar, batıda geç doğar geç batar.
-Doğuda yerel saat ileri, batıda geridir.
-Kuzey Yarım Küre’de rüzgarlar hareket yönünün sağına, Güney Yarım Küre’de ise soluna saparlar. - Açısal ve çizgisel hız oluşur.
- Yerel saat farkları oluşur.
- Yönler belirlenir.
- Herhangi bir merkezin güneş ışınlarını gün içinde alma durumu değişir.
Bu durumun sonucunda,
-Günlük sıcaklık farkları oluşur.
-Mekanik (fiziksel) çözülme oluşur. - Bitkilerin fotosentez yapmasına neden olur.
- Okyanus akıntıları halkalar oluşturur ve yönlerinden saparlar.
- 30° enlemleri çevresinde sürekli dinamik yüksek basınç, 60° enlemleri çevresinde ise sürekli dinamik alçak basınç oluşur.
- Cisimlerin gün içindeki gölge boyu ve yönü değişir.
Yıllık harekete bağlı olarak ekinoks ve solstis tarihleri gerçekleşir. Bu tarihler ve özellikleri kısaca şu şekilde özetlenebilir.
21 Mart (İlkbahar Ekinoksu)
Bu tarihte güneş ışınları Ekvator’a öğle vakti dik açıyla düşer.
Güney Yarım Küre’de
- Sonbahar başlangıcıdır.
- Gece-gündüz eşitliği yaşanır.
- Geceler gündüzlerden olmaya başlayacak
- Güney Kutup Noktası’nda 6 ay sürecek geceler başlayacak
Kuzey Yarım Küre’de
- İlkbahar başlangıcıdır.
- Gece-gündüz eşitliği yaşanır.
- Gündüzler geceler olmaya başlayacak
- Kuzey Kutup Noktası’nda 6 ay sürecek gündüzler başlayacak
21 Haziran (Yaz Solstisi)
Bu tarihte güneş ışınları Yengeç Dönencesine öğle vakti dik açıyla düşer.
Güney Yarım Küre’de
- Güneş ışınları eğik ve çok eğik açıyla düşer
- Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol artar
- Bir cismin gölge uzunluğu en uzun
- Güneş ışınlarının yansıması artar
- Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulması artar
- Isınma azalır
- Kış başlangıcı
- Güney Kutup Dairesi’nde 24 saat gece yaşanır
- En kısa gündüz yaşanır
- En uzun gece yaşanır
Kuzey Yarım Küre’de
- Güneş ışınları dik ve dike yakın açıyla düşer
- Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol azalır
- Bir cismin gölge uzunluğu en kısa
- Güneş ışınlarının yansıması azalır
- Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulması azalır
- Isınma artar
- Yaz başlangıcı
- Kuzey Kutup Dairesi’ nde 24 saat gündüz yaşanır
- En kısa gece yaşanır
- En uzun gündüz yaşanır
23 Eylül (Sonbahar Ekinoksu)
Bu tarihte güneş ışınları Ekvator’a öğle vakti dik açıyla düşer.
Güney Yarım Küre’de
- ilkbahar başlangıcıdır.
- Gece-gündüz eşitliği yaşanır.
- Gündüzler gecelerden uzun olmaya başlayacak
- Güney Kutup Noktası’nda 6 ay sürecek olan gündüzler başlayacak
Kuzey Yarım Küre’de
- Sonbahar başlangıcıdır
- Gece-gündüz eşitliği yaşanır.
- Geceler gündüzlerden uzun olmaya başlayacak
- Kuzey Kutup Noktası’nda 6 ay sürecek olan geceler başlayacak
21 Aralık (Kış Solstisi)
Bu tarihte güneş ışınları Oğlak Dönencesine öğle vakti dik açıyla düşer.
Güney Yarım Küre’de
- Güneş ışınları dik ve dike yakın açıyla düşer.
- Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol azalır.
- Bir cismin gölge uzunluğu en kısa.
- Güneş ışınlarının yansıması azalır.
- Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulması azalır.
- Isınma artar.
- Güney Kutup Dairesi’nde 24 saat gündüz yaşanır.
- En kısa gece yaşanır.
- En uzun gündüz yaşanır.
Kuzey Yarım Küre’de
- Güneş ışınları eğik ve çok eğik açıyla düşer.
- Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol artar.
- Bir cismin gölge uzunluğu en uzun.
- Güneş ışınlarının yansıması artar
- Güneş ışınlarının atmosferdeki tutulması artar.
- Isınma azalır.
- Kuzey Kutup Dairesinde 24 saat gece yaşanır
- En kısa gündüz yaşanır.
- En uzun gece yaşanır.
Yıllık (Yörünge) Hareketi
Dünya’nın Güneş etrafında elips yörüngede 365 gün 6 saatte yaptığı hareketine yıllık hareket denir.
Yörüngenin elips olması sonunda,
- Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı değişir. (3 ocak en yakın, 4 temmuz en uzak)
- Dünya’nın Güneş etrafında hareket hızı değişir.
- Kuzey Yarım Küre’de yaz mevsimi, Güney Yarım Küre’de kış mevsimi daha uzun sürer.
- Şubat ayı 28 gün sürer. (dört yılda bir 29 gün)
Dünya Güneş’in etrafında ekseni eğik (23°27′) bir şekilde hareket ettiğinden,
- Güneş ışınlarının yere düşme açıları yıl içinde değişir.
Bu durumunun sonucunda,
Cisimlerin gölge uzunlukları değişir.
Mevsimler oluşur.
Mevsimlik sıcaklık farkları oluşur.
Mevsimlik sıcaklık farkından dolayı kayalarda mekanik (fiziksel) çözülme oluşur.
Gece – gündüz süreleriyle Güneş’in doğuş ve batış süreleri değişir.
Güneş’in doğuş ve batış noktaları değişir.
Mevsimlik devirli rüzgârlar (Musonlar) oluşur.
