Makroklima: Dünyada geniş alanları kaplayan büyük iklim tiplerine denir. Bu iklim tipleri yöresel değil evrenseldir. Yani çok geniş alanlarda görülmektedir. Örnek: Akdeniz iklimi bir maroklimadır.

Mikroklima: Özel şartlardan kaynaklanan (Özel konum) ve küçük alanlarda görülen iklim tipleridir. Örnek: Iğdır (pamuk yetişmesi) , Rize (Turunçgil yetişmesi)

Yeryüzünde makroklima alanlarının ortaya çıkmasında ve bunların sonucu olarak bitki kuşaklarının görülmesinde konum, basınç dağılışı, hava kütlelerinin özellikleri, rüzgârlar ve yer şekillerinin etkisi büyüktür.

A- SICAK İKLİMLER

1. Ekvatoral İklim

• Ekvator çevresinde, 0° – 10° Kuzey ve Güney enlemleri arasında görülür. Yıllık ortalama sıcaklık 25°C dolayındadır. Güneş ışınlarının yere değme açısı yıl içinde fazla değişmediğinden ve nem fazla olduğu için yıllık sıcaklık farkı 1-2 °C’yi geçmez. Bunun nedeni Dünya’nın şeklinden dolayı Ekvator’un Güneş ışınlarını büyük açılarla alması ve böylece buharlaşmanın fazla olmasıdır. Dolayısıyla yıllık yağış miktarı 2000 mm’den fazladır.
• Bu iklim tipinde görülen yağış tipi konveksiyonel (yükselim) yağışlardır. Her mevsim yağışlı olmakla birlikte, ekinoks tarihlerinde yağış maksimuma
  ulaşır. En fazla kimyasal çözülme görülmektedir. Sıcaklık ve yağış rejiminin en düzenli olduğu iklimdir.
• Mevsim kavramı yoktur, yıl boyunca yaz koşuları yaşanır. Doğal bitki örtüsü oldukça gür ve geniş yapraklı ormanlardır. Bu iklim kuşağındaki ağaçlar yapraklarını hiçbir zaman dökmezler. Genellikle laterit topraklar görülmektedir.
• Ekvatoral iklim, Amazon ve Kongo havzalarının büyük bir kesiminde, Gine körfezi kıyılarına yakın bölgelerde, Endonezya ve Malezya’nın büyük bir bölümünde, Avustralya’nın kuzey kısımlarında etkili olmaktadır.

2. Tropikal İklim (Subtropikal-Savan)

• 10°-20° Kuzey-Güney enlemleri arasında ve 0°-10° enlemlerinde 1000 m yükseklikten sonra görülür. Ekvatoral kuşak ile çöller arasında bir geçiş iklimidir. Yıllık ortalama sıcaklık 20°C dır. Yıllık sıcaklık farkı 4-5°C dolayındadır. Yıllık yağış miktarı 1000-2000 mm civarındadır.
• Güneş ışınlarının dik geldiği yaz ayları yağışlı, kışlar kuraktır. Yıl boyunca yaz koşulları etkilidir.
• Bu iklim kuşağında kışların kurak geçmesinin nedeni; 30° enlemleri üzerindeki DYB’ın Ekvatora doğru sarkmasıdır. Bu nedenle alçalıcı hava hareketleri yüzünden yağış görülmez. Yazın ise bu DYB alanı kuzeye yani 30° enlemlerine kayar. Böylece Güneş ışınlarının büyük açılarla geldiği Savan iklimi, aşağı enlemlerdeki Ekvatoral TAB alanının etkisine girer. Bu nedenle buralar yazın yağışlı olur.
• Bu iklimde Konveksiyonel yağışlar görülmektedir. Doğal bitki örtüsü yüksek boylu ve gür bitki toplulukları olan savanlardır. Yer yer kurakçıl ağaçlara da rastlanır. Akarsu boylarındaki ormanlara Park ya da Galeri ormanları denir. Bu iklimde tarım için çok elverişli olmayan yarı nemli Preri tipi topraklar görülmektedir.
• Savan iklimi, Sudan, Çad, Nijerya, Mali, Moritanya, Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Madagaskar Adasının kuzeyi, Peru ve Bolivya gibi ülkelerde etkili olmaktadır.

3. Muson İklimi

• Muson rüzgârlarının etki alanlarında görülür. Yıllık ortalama sıcaklık 15-20°C’dir. Yıllık sıcaklık farkı 10°C civarındadır. Yıllık ortalama yağış 2000 mm dolayındadır. Yıllık yağışların % 85’i yaz aylarında düşer. Yağışlar orografik (yamaç) yağışlar şeklindedir. Hint Okyanusu üzerinden gelen nemli hava kütleleri Himalaya Dağlarına çarparak bol yağış bırakır.
• Dünyanın en fazla yağış alan yeri olan Çerapunçi (Hindistan) bu iklim kuşağı içinde yer almaktadır. Kış mevsimi kurak geçmektedir ancak Savan İklimindeki kadar şiddetli değildir.
• Doğal bitki örtüsü kışın yaprağını döken yazın yeşillenen muson ormanlarıdır. Yağışların azaldığı yerlerde ise savanlar görülür. Bu iklim kuşağında laterit toprakları görülür.
• Muson iklimi, Güney Hindistan, Güney Çin, Güneydoğu Asya, (Pakistan, Bangladeş, Kore, Filipinler, Endonezya, Seylan Adası) Japonya ve Mançurya gibi bölgelerde etkili olmaktadır.

4. Çöl İklimi (Sıcak ve Kurak İklim)

• Dönenceler civarında, Asya ve Kuzey Amerika’daki karaların iç kısımlarında ve Güney Amerika’nın güneyinde görülür. Bu iklim tipini yağışların yok denecek kadar az olması belirler. Çöllerdeki nem yetersizliği günlük sıcaklık farkının belirmesine zemin hazırlamıştır. Bu nedenle mekanik (fiziksel) ufalanma belirgin olarak görülmektedir. Günlük sıcaklık farkının 50°C’yi bulduğu zamanlar olmaktadır. Yıllık yağış miktarı 1-2 cm dir.
• Bu iklimin hakim olduğu yerler Dünya’nın en az yağış alan yerleridir. Yağışlar daha çok yağmurlar (sağanak) şeklindedir ancak belirli bir yağış dönemi yoktur yani yağış rejimi düzensizdir.
• Doğal bitki örtüsü; kurakçıl otlar ve kaktüs bitkileridir. Taban suyunun yüzeye yakın olduğu yerlerde vahalara rastlanır.
• Kuzey Afrika’da Büyük Sahra, Arabistan Yarımadası, İran, Kalahari Çölü, Orta ve Batı Avustralya (Büyük Victoria ve Gibson Çölü), Şili’de Atakama. Buralarda çöl olmasının sebebi ters Alizelerin alçalıcı hava hareketi göstermesi ve DYB’nin etkili olmasıdır.
• Orta kuşaktaki büyük kara kütlelerinin denizden uzak iç kesimlerinde, özellikle Asya’nın içlerinde görülür. Bunlar; Gobi, Taklamakan, Karakum, Kızılkum (Orta Asya), Nevada (Kuzey Amerika) çölleridir. Buralarda çöl olmasının nedeni denizden uzak oldukları için karasallığın çok şiddetli olmasıdır.

B- ILIMAN İKLİMLER

1. Akdeniz İklimi

• Genel olarak 30°-40° kuzey ve güney enlemleri arasında görülür.
• Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Yıllık ortalama sıcaklık 15°-20°C’dir. Yıllık sıcaklık farkı ise 18°C kadardır. Yıllık yağış miktarı 600-1000 mm arasında değişir. En fazla yağış kışın, en az yağış yazın görülür.
• Karakteristik bitki örtüsü Kızılcam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya çıkan makilerdir. Makiler, sürekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanabilen, çalımsı bodur bitkilerdir. Mersin, defne kocayemiş, zeytin, süpürge çalısı, bodur, ardıç gibi bitkiler başlıca maki türleridir. Akdeniz ikliminde yağışın az çok yeterli olduğu orta yükseklikteki yamaçlarda iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar (Kızılcam, sarıçam, karaçam ormanları gibi) yer alır.
• Akdeniz iklimi en belirgin olarak Akdeniz çevresinde görülmekle birlikte, Güney Portekiz Afrika’nın güneyinde Kap Bölgesi, Avustralya’nın güneybatısı ve güneydoğusu, Orta Şili ve ABD’nin Kaliforniya eyaletinde etkili olmaktadır.

2. Okyanusal İklim

• Genel olarak 30°-60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında görülür. Yazlar serin ve yağışlı, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Yıllık sıcaklık ortalaması 15°C’dir. Yıllık sıcaklık farkı 10°C’yi bulmaktadır. Yıllık yağış ortalaması 1500 mm’dir. En fazla yağış sonbaharda görülür.
• Doğal bitki örtüsü yayvan ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır. Ormanların tahrip edildiği yerlerde çayırlar bulunur. Okyanusal iklim; Batı Avrupa, Kuzey Amerika’nın Kuzeydoğusu, Yeni Zelanda da etkili olmaktadır.

3. Sert Karasal İklim

• Genel olarak 40°-65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak iç kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında görülmektedir. Kışlar çok soğuk geçer ve uzun sürer. Yazlar ise sıcaktır.
• Yıllık sıcaklık ortalaması 11°-12°C arasında değişir. Yıllık sıcaklık farkı 20°-40°C’dir. Yıllık yağış miktarı 500-600 mm dolayındadır. En fazla yağış yazın, en az yağış kışın düşer. Kış yağışları daha çok kar şeklindedir.
• Doğal bitki örtüsü; iğne yapraklı ormanlardır. Yağışın azaldığı kesimlerde de bozkırlar (step) görülür. Sibirya ve Kanada’da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir. Taygalar dünya ormanlarının % 15’ini oluşturur.
• Karasal iklim, Sibirya, Kanada ve Doğu Avrupa’da geniş bir yayılış sahasına sahiptir.

4. Step İklimi

Step iklimi bir geçiş iklimi özelliği gösterir. Üç gruba ayrılır.

a) Tropikal Step İklimi: Savan ikliminden çöl iklimine geçiş alanlarında görülür.
b) Subtropikal Step İklimi: Çöl ikliminden Akdeniz iklimine geçiş alanlarında görülür.
c) Orta-Kuşak Step İklimi: 30°-50° enlemlerindeki çöller etrafında ve Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş alanlarında görülür.

• Step iklim bölgelerinde yıllık sıcaklık farkı 15°-30°’dir. Yıllık yağış miktarı 300-500 mm’dir. Step iklimlerinde en fazla yağış ilkbaharda düşmektedir. Yaz kuraklığı belirgindir. Doğal bitki örtüsü yağışlı mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararan step (bozkır)tir.
• İnsanlar tarafından ağaç kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda oluşan bozkırlara “antropojen bozkır” denir. Bu tür bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya çıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır.

C- SOĞUK İKLİMLER

1. Tundra iklimi (Kutupaltı İklimi)

• Genel olarak 65°-80° kuzey enlemleri arasında görülür. Sıcaklığın çok düşük olduğu bir iklim tipidir. Bu iklimde en sıcak ayın ortalaması dahi 10°’yi geçmez. Kışın değerler -30°C ile -40°C’ye iner. Yıllık sıcaklık farkının 65°C’yi bulduğu yerler vardır.
• Yağışlar ortalama 200-250 mm kadardır. En fazla yağış yaz aylarında görülür. Doğal bitki örtüsü; Çalı, yosun ve yazın yeşeren kurakçıl otlardan oluşan tundralardır.
• Tundra iklimi, Avrupa’nın kuzey kıyıları, Kuzey Sibirya, Kuzey Kanada, Grönland adası kıyıları ve Orta Kuşaktaki yüksek dağlarda etkili olmaktadır.

2. Kutup İklimi

• Karlar ve buzullarla kaplı kutup bölgelerinde görülür. Sıcaklık ortalaması yıl boyunca O°C’nin altındadır. Sıcaklık, çoğu zaman -40°C’ nin altına iner. Yıllık sıcaklık farkı 30° dolaylarındadır.
• Yağışlar son derece az ve kar şeklindedir. Ortama yağış 200 mm civarındadır. Bu bölgelere kar ve buz çölleri de denir. Bu iklim tipinde bitki örtüsü yoktur.
• Kutup iklimi, Kuzey Kutbu çevresinde Grönland Adası’nın iç kısımlarında ve Antarktika’da etkilidir.
• Kutup bölgelerinde deniz yüzeyinin donmasıyla oluşan geniş buz örtülerine bankiz denir. Ortalama kalınlıkları 2 m kadardır. Karalarda oluşan ve koparak denize düşen buz dağlarına ise aysberg adı verilmektedir.

İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ İLİŞKİSİ

İklim ile bitki toplulukları arasında sıkı bir ilişki vardır. Kutup iklimi haricinde diğer bütün iklimlerin kendine has karakteristik bitki örtüsü vardır. Farklı bölgelerdeki benzer iklim varlığını benzer doğal bitki örtüsü kanıtlar. Bitki örtüleri yer şekillerinden dolayı, yeryüzünde aralıksız kuşaklar oluşturamazlar. Ancak, genel olarak Ekvator’dan kutuplara doğru, geniş yapraklı ormanlar, karışık ormanlar ve iğne yapraklı ormanlar şeklinde kuşaklar oluşturmaktadır.

Sıcaklık ve nem, bitki hayatını doğrudan etkiler. Yükseklere çıkıldıkça sıcaklık ve nem oranı azalır. Buna bağlı olarak bitki örtüsü de seyrekleşir. Belirli bir yükseklikten sonra cılızlaşır, doğal olarak ortadan kalkar. Bir yamaca düşen yağış miktarı aynı ise, yükseldikçe bitki örtüsündeki değişme sıcaklık azalmasıyla ilgilidir. Ancak sıcaklık şartları aynı ise, farklılaşma nem miktarının değişmesiyle ilgilidir. Yükseklere çıkıldıkça bitki toplulukları, geniş yapraklı orman, karışık ormanlar, iğne yapraklı ormanlar ve dağ çayırları şeklinde kuşaklara ayrılır. Dağların Güneş’e bakan yamaçlarında bitkilerin olgunlaşma süreleri daha kısadır. Ormanın ve ağacın yetişme sınırı daha yüksektir.