Orta Asya’da kurulan ilk Türk devleti olan Asya Hun Devleti‘nde hakan, eşi hatun ile birlikte devlet işlerinin görüşüldüğü kurultaya katılırdı. Kurultayda alınan kararlar üzerinde hatunlar da etkili olurdu. Devlet idaresinde onların düşüncelerine önem verilirdi.
Türklerin Anadolu’ya yerleşmesiyle birlikte kadınlar cami, hastane, köprü ve kale yapımına destek oldular. Bunun yanı sıra kadınlar vakıflar da kurdular.
Türk tarihinde kadınlar, siyasi alanda sorumluluk almaktan çekinmediler. Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerinden Saltuklular da Mama Hatun, hükümdarlık yapan Türk kadınları arasında yer alır.
Osmanlı Devleti Dönemi’nde sarayda, padişahın annesinin ve eşinin büyük bir gücü vardı. Küçük yaşta padişah olanların anneleri, devlet yönetiminde etkili olurdu.
1843’te Tıbbiye Mektebinde kadınlar, ebelik eğitimi almaya başladılar. Osmanlı Devleti’nde 1859’da ise kız öğrenciler için modern okullar açılmaya başlandı. 1869’da Terakki Muhadderat adıyla ilk haftalık kadın dergisi yayımlandı.
Aynı yıl kızların eğitimi, yasal yönden zorunlu oldu. 1870’te ise kız öğretmen okulu olan Darül Muallimat açıldı. 1913’te ise kadınlara ilk kez devlet memuru olma hakkı tanındı. Böylece kadınlar, kamusal alanda yerlerini almaya başladılar.
Türk kadını, Kurtuluş Savaşı‘nda hem cephede hem cephe gerisinde düşmana karşı aktif bir şekilde mücadele etti.
Ordunun ihtiyaçlarının karşılanması için fedakârca çalıştı. Gerektiğinde cepheye mermi taşıdı ve düşmanla çarpıştı.
29 Ekim 1923’te cumhuriyetin ilanıyla birlikte kadın haklarının yasal gelişimi hız kazandı. 3 Mart 1924’te çıkarılan Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile kız çocukları, erkekler ile eşit eğitim görme hakkına kavuştu.
17 Şubat 1926’da kabul edilen Türk Medeni Kanunu ile kadın haklarında önemli gelişmeler sağlandı. Evlenme, boşanma, miras ve velayet gibi konularda kadın – erkek eşitliği sağlandı. Kadınlara sosyal ve ekonomik hakların verilmesinden sonra siyasi haklar da tanındı.
Türk kadınları;
- 1930’da belediye seçimlerine katılma hakkı,
- 1933’te muhtarlık seçimlerine katılma hakkı,
- 1934’te milletvekili seçme ve seçilme hakkını elde ettiler.
Yapılan bu düzenlemelerle Türk kadını, siyasi haklarına kavuştu. 1935‘te 18 kadın milletvekili, TBMM’de Türk milletini temsil etti. Kadınlar, sonraki yıllarda da siyasi alanda farklı görevlerde bulundu. Türk kadını siyasi haklarını birçok ülkede yaşayan kadınlardan daha önce elde etti.
Dünyada kadınların oy verme hakkını elde etme tarihleri; Avustralya 1902, Almanya 1919, ABD 1920, Türkiye 1934, Fransa 1945, Japonya 1950, İsviçre 1971’dir.
Ayrıca 1985 yılında Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi, Türkiye’de yürürlüğe girdi.
Türk Medeni Kanunu’nda 2001’de değişiklikler yapıldı.
Bu değişikliklerden bazıları şunlardır:
1. “Ailenin reisi kocadır.” hükmü kaldırıldı.
2. Kadınlar, kızlık soyadını kullanma hakkını elde ettiler.
3. Onur kırıcı davranış, boşanma nedeni olarak kabul edildi.
Günümüzde devlet, kadın haklarının korunmasına önem vermektedir. Devlet kurumları, kız çocuklarının eğitim alabilmesi için kampanyalar düzenlerken, kadına yönelik şiddetin önlenmesi için de yasalar hazırlanmaktadır.
