DOLAYLI TÜMLEÇ

Yüklemin bildirdiği işin, oluşun, yargının yöneldiği, bulunduğu ve ayrıldığı yeri ve yönü bildiren ögelere dolaylı tümleç denir.

Dolaylı tümleç bazı dil bilgisi kitaplarında “yer tamlayıcısı” olarak da geçer.

Dolaylı tümleç olan sözcükler, ismin yönelme (-e hâli), bulunma (-de hali) ve ayrılma (—den hâli) durum eklerinden birini alır.

Hem dolaylı tümleci buldurmaya yönelik sorular hem de dolaylı tümleç olan sözcük ya da söz grubu durum eklerini (-e, —de, —den) mutlaka alır.

Bir cümlede birden çok dolaylı tümleç kullanılabilir.

Birden çok yüklemi olan cümlelerde dolaylı tümleç ortak kullanılabilir.

Dolaylı tümleci buldurmaya yönelik sorular şunlardır:

Not: Deyim kalıbı içinde yer alan “—e, —de, -den” durum eklerini alan sözcükler dolaylı tümleç olmaz.
– Dillerde dolaşmak
– Dile düşmek
– Gözden düşmek

“-e, -de, —den” hâl eklerini alan her sözcük dolaylı tümleç olmaz; ”neden (sebep)”, “zaman” ve “durum” anlamı katan bu ekler zart tümleci yapar.

– Geçen gün, işi olduğundan buraya gelememiş.
– Akşama senin yanına gelmeyi düşünüyorum.
– Bütün işlerimizi akşamdan bitirelim.

Yazar, romana özel bir önem veriyor. Dolaylı Tümleç
Şair, ölümden söz ediyor şiirinde. Dolaylı Tümleç
Kitaptan bir makale okudu bize. Dolaylı Tümleç

Örnek Cümleler:

Güneş girmeyen eve doktor girer. Sıfat tamlaması
Sivas yollarında geceleri kağnılar geçer. İsim tamlaması
Bir kadeh taş olur yıldızların altında. İsim tamlaması
Akıl, akıldan üstündür. İsim
Tüfeğini depoya koydular. İsim
Esvabını başkasına verdiler. Zamir
Bin bilsen de bir bilene danış. Adlaşmış sıfat