Doğal sistemler, yeryüzündeki canlı ve cansız unsurların bir arada uyum içinde çalışmasını sağlayan süreçleri ifade eder. İklim, hava olayları, su döngüsü ve toprak oluşumu gibi doğal süreçler, doğal sistemlerin bir parçasıdır ve ekosistemlerin sürdürülebilirliğini sağlar. Bu sistemlerin işleyişi, doğa olaylarının insan yaşamını nasıl etkilediğini anlamak açısından büyük öneme sahiptir.

10. Sınıf Coğrafya Testleri Yeni Müfredat

Doğal Sistemler Konu Anlatımları

1. BÖLÜM: DÜNYA’NIN YAPISI VE OLUŞUM SÜRECİ

• Dünyanın Tektonik Oluşumu
• Jeolojik Zamanlar
• İç Kuvvetler
• Kayaçlar
• Türkiye’de İç Kuvvetler
• Dış Kuvvetler
• Türkiye’de Dış Kuvvetler
• Türkiye’de Başlıca Yüzey Şekilleri

2. BÖLÜM: SU KAYNAKLARI

• Dünyada Su Kaynakları
• Türkiye’de Su Kaynakları

3. BÖLÜM: TOPRAKLAR

• Dünyada Topraklar
• Türkiye’de Topraklar

4. BÖLÜM: BİTKİLER

• Dünyada Bitkiler
• Türkiye’de Bitkiler

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:
Bir bilim insanı, Dünya’nın iç yapısını incelerken, manto tabakasındaki konveksiyon akımlarının levha hareketlerine neden olduğunu savunmaktadır. Manto tabakasındaki bu hareketlerin durması durumunda aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi beklenmez?

A) Levha hareketlerinin durması
B) Dağ oluşumunun durması
C) Deprem aktivitelerinin sona ermesi
D) Volkanik patlamaların sıklaşması
E) Okyanus tabanlarının genişlememesi

Çözüm:
Manto tabakasındaki konveksiyon akımları durursa levha hareketleri, depremler ve volkanik faaliyetler de durur. Ancak volkanik patlamaların sıklaşması bu durumda beklenmez.

Cevap: D) Volkanik patlamaların sıklaşması

Soru 2:
Dünya’nın yer kabuğu kalınlığı, bulunduğu bölgeye göre değişiklik gösterir. Dağlık alanlar, okyanusal bölgeler ve düzlük alanlar arasındaki bu farkın temel nedeni nedir?

A) Yerkürenin dönme hızı
B) Farklı levhaların farklı hızlarda hareket etmesi
C) Güneş’in Dünya üzerindeki etkisi
D) Levha kalınlığının her yerde aynı olması
E) Tektonik faaliyetlerin ve yer kabuğu türlerinin farklı olması

Çözüm:
Yer kabuğunun kalınlığı, bölgedeki tektonik faaliyetlere ve levhaların yapısına bağlı olarak değişir. Dağlık bölgelerde levhalar çarpışarak kalınlaşırken, okyanus tabanlarında kabuk daha ince olur.

Cevap: E) Tektonik faaliyetlerin ve yer kabuğu türlerinin farklı olması

Soru 3:
Bir bölgede yeraltı sularının aşırı kullanımı sonucunda su seviyesi yılda 1 metre düşmektedir. Uzun vadede bu durumun tarım faaliyetlerine nasıl bir etkisi olması beklenir?

A) Tarım faaliyetlerinin artması
B) Sulama maliyetlerinin azalması
C) Toprak verimliliğinin artması
D) Yeraltı su kaynaklarının tükenmesi
E) Tarım alanlarının genişlemesi

Çözüm:
Yeraltı sularının aşırı kullanımı, bu kaynakların tükenmesine ve dolayısıyla tarım için yeterli su bulunamamasına yol açabilir.

Cevap: D) Yeraltı su kaynaklarının tükenmesi

Soru 4:
Su döngüsü sırasında, suyun yer yüzeyinden buharlaşarak atmosfere geçmesi ve daha sonra yağış olarak geri dönmesi döngüsü içinde aşağıdaki süreçlerden hangisi yer almaz?

A) Buharlaşma
B) Yoğunlaşma
C) Yağış
D) Deprem
E) Su buharının atmosferde yükselmesi

Çözüm:
Depremler, su döngüsü ile doğrudan ilişkili olmayan jeolojik olaylardır.

Cevap: D) Deprem

Soru 5:
Bir bilim insanı, farklı toprak türlerini inceleyerek tarım için en verimli toprak türünü belirlemek istiyor. Aşağıdaki toprak türlerinden hangisi tarım için en uygun olanıdır?

A) Kumlu toprak
B) Çorak toprak
C) Killi toprak
D) Alüvyal toprak
E) Volkanik toprak

Çözüm:
Alüvyal topraklar, mineraller bakımından zengin olduğundan tarım için en uygun toprak türüdür.

Cevap: D) Alüvyal toprak

Soru 6:
Toprak oluşumu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Sadece kimyasal ayrışma ile gerçekleşir.
B) Toprak oluşumu birkaç yıl içinde tamamlanır.
C) Toprak oluşumu, hem fiziksel hem de kimyasal ayrışma süreçleri ile gerçekleşir.
D) Bitki kökleri toprağın yapısını etkilemez.
E) Toprak sadece volkanik faaliyetler sonucunda oluşur.

Çözüm:
Toprak oluşumu, fiziksel ve kimyasal ayrışma süreçleriyle uzun bir zaman diliminde gerçekleşir.

Cevap: C) Toprak oluşumu, hem fiziksel hem de kimyasal ayrışma süreçleri ile gerçekleşir.

Soru 7:
Fotosentez olayı sırasında bitkiler güneş enerjisini kimyasal enerjiye dönüştürür. Aşağıdaki olaylardan hangisi bu süreçte gerçekleşmez?

A) Karbon dioksitin emilmesi
B) Glikoz üretimi
C) Oksijen açığa çıkması
D) Azotun bağlanması
E) Güneş ışığının soğurulması

Çözüm:
Fotosentez sırasında azot bağlanması gerçekleşmez. Azot döngüsü ayrı bir biyolojik süreçtir.

Cevap: D) Azotun bağlanması

Soru 8:
Bir bitkinin büyümesi ve gelişmesi sırasında aşağıdaki faktörlerden hangisinin eksikliği, bitkide fotosentez hızının azalmasına neden olur?

A) Karbondioksit
B) Su
C) Güneş ışığı
D) Azot
E) Mineraller

Çözüm:
Fotosentez için karbondioksit, su ve güneş ışığı gereklidir. Bu maddelerden birinin eksikliği fotosentez hızını azaltır.

Cevap: C) Güneş ışığı

Soru 9:
Yeryüzünde canlı ve cansız unsurların uyum içinde çalışmasını sağlayan sistemlere ne ad verilir?
A) Beşeri sistemler
B) Ekonomik sistemler
C) Siyasi sistemler
D) Doğal sistemler
E) Kültürel sistemler

Çözüm:
Canlı ve cansız unsurların uyum içinde çalışmasını sağlayan sistemler doğal sistemler olarak adlandırılır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Soru 10:
Aşağıdaki seçeneklerden hangisi, doğal sistemlerin bileşenlerinden biridir?
A) Ticaret yolları
B) İklim
C) Nüfus dağılımı
D) Sosyal ilişkiler
E) Sanayi faaliyetleri

Çözüm:
İklim, doğal sistemlerin bileşenlerinden biridir. Doğru cevap B şıkkıdır.