DNA merdivene benzeyen iki nükleotit ipliğin en oluşur. Yanlardaki iplikler molekülün omurgasını meydana getirir. Bu omurga şeker – fosfat grubundan oluşur. Merdivenin basamakları ise organik bazlardan meydana gelir.
- DNA nın yapısını oluşturan Adenin ile Timin nükleotitleri arasında ikili, Guanin ile Sitozin nükleotitleri arasında ise üçlü zayıf hidrojen bağı bulunur.
- DNA nın yapısındaki iki zincirde karşılıklı olarak her zaman adenin nükleotitinin karşısına timin, guanin nükleotitinin karşısına da sitozin gelir.
Yani DNA daki adenin sayısı timin sayısına, guanin sayısı da sitozin sayısına eşit olur. DNA da ayrıca nükleotit sayısı, şeker sayısı ve fosfat sayısı da birbirine eşittir.
- DNA daki bir ipliğin, organik baz dizisi bilinirse, bunun tamamlayıcı zinciri de bilinebilir. Örneğin; DNA nın bir zincirinde; “T – T – G – G – S – S – A” şeklinde bir nükleotit sıralanışı varsa, bu DNA daki ikinci ipliğin baz dizilişi “A – A – S – S – G – G – T” şeklinde olacaktır.
- Bütün proteinlerin sentezi DNA’nın kontrolünde gerçekleşir. Çünkü proteinlerin şifresi DNA üzerindeki genlerde saklıdır.
- Göz rengi, kan grubu ve daha birçok özelliğimizi belirleyen genetik bilgi DNA ile taşınır. Bu özellikler DNA ile dölden döle aktarılır. Yani DNA kalıtsal bilginin de aktarılmasını sağlar. Bu olay ise ancak DNA nın eşlenmesi ile mümkün olur.
Not: Bakteri ve arkebakteri hücrelerinde DNA sitoplazmada bulunur. Çünkü prokaryot hücre yapısında olan bu canlılarda çekirdek yoktur. Ökaryot hücreli canlılar olan amip, paramesyum gibi bir hücreliler ile mantar, hayvan ve insan hücrelerinde ise DNA çekirdek ve mitokondride bulunur. Bitki hücrelerinde ise çekirdek, mitokondri ve kloroplastın yapısında DNA vardır.
DNA molekülünün, kendine özgü olan (RNA larda bulunmayan), bazı özellikleri şöyle sıralanabilir:
- Timin bazı ve deoksiriboz şekeri bulundurur.
- Çift nükleotit zincirinden oluşur.
- Kendini eşleyerek benzerini yapabilir.
- Üreme, kalıtım ve hücre yönetimiyle ilgili bilgilerin asıl kaynağıdır.
- Daha çok hücrenin çekirdeğinde bulunur.
