Zihniyet: Bu şiir, şehir ve saraylarda devlet yönetiminin etrafında şekillenen halktan kopuk, aydın zümrenin ortaya koyduğu şiirdir. Arap ve Fars şiirinin örnek alındığı divan şiirinin özellikleri İslam uygarlığı etrafında gelişen ortak kültüre dayanır. Bu kültür ile kastedilen felsefe, matematik, tıp, mantık gibi ilimler, Kur’an, hadis kitapları, tarihi ve mitolojik belgelerdir. İşte divan şiiri bu ortak kültür çerçevesinde yetişen Osmanlı aydınının yaşam tarzını ve dünya görüşünü yansıtır.

Dil: Divan şiirinin dili, Arapça, Farsça ve Osmanlıcanın karışımı olan bir dildir. Çok zengin mecaz, mazmun ve imgelerle örülü olan bu dil süslü ve sanatlıdır. Divan şiirinin imge dünyası mazmunlar üzerine oturtulmuştur. Ele alınan tema, çoğunlukla mazmunlarla anlatılır. Mazmunlar, sözcüklerin ilk etapta görünmeyen anlamlarıdır. Şiirin yorumlanması mazmunların çözülmesiyle sağlanır.

Ahenk: Divan şairleri, şiiri ses ile anlamın uyumu olarak gördükleri için ses, sözcük, mısra tekrarları, kafiye, redif, ritim gibi ahenk ögelerinden geniş ölçüde yararlanmışlardır. Aruz ölçüsü, birçok farklı kalıbıyla şiirin musikiyle buluşmasını sağlamıştır.

Tema: Divan şiirinin sınırlı bir teması vardır. En çok aşk teması ele alınmış; kadın, şarap, rindlik, din ve tasavvuf konularına da yer verilmiştir.

Yapı: Bu şiir, dizelerin ve nazım birimi olan beyitlerin sayısına ve uyak örgüsüne göre oluşturulan nazım şekillerinin etrafında gelenekselleşen bir yapıya sahiptir. Türklerin kazandırdığı şarkı ve tuyuğ dışında Fars ve Arap kökenli rubai, gazel, mesnevi, kaside, terciibent… gibi nazım şekilleri kullanılmıştır.