Her iletken tel elektrik akımına karşı koymaya çalışır. İletkenlerin akıma karşı gösterdiği zorluğa “direnç” denir.

Dirençler devredeki elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür. Direnç R harfiyle ve devrelerde şematik olarak yukarıdaki gibi gösterilir. Sıcaklık sabit kalmak şartıyla bir iletkenin direnci iletkene ait üç özelliğe bağlı olarak değişir.

Özdirenç

Maddenin cinsine bağlı olan bir sabittir. Ayırt edici bir sabittir. Boyutları 1x1x1cm olan iletkenin devrede gösterdiği dirençtir.

Reosta (Ayarlı Direnç)

Reosta; ayarlanabilen değişken direnç demektir. Direncin değerini değiştirerek devreden geçen akımı ayarlamaya yarar. Şekil I deki reostanın sürgüsü sağa doğru çekildiğinde direnç azalır, sola doğru çekildiğinde direnç artar.

Ütü, elektrikli fırın ve saç kurutma makinelerinde ısı miktarı düğme ile ayarlanabilir. Düğme çevrilerek direnç değeri değiştirilir ve ısı miktarı ayarlanabilir.

Ampermetre

Bir iletkenden geçen akımın şiddetini ölçen alettir. Ampermetre Üzerinden akım geçince ampermetrenin ibreleri sapar. İbredeki sapma miktarı akımın büyüklüğü hakkında bilgi verir. Ampermetrenin sapma yönü akımın yönünü belirtir. Ampermetrenin iç direnci çok küçüktür. Devrelerde Şekil ll deki gibi gösterilir.

Voltmetre

Bir pilin ya da direncin uçları arasındaki potansiyel farkı ölçen alettir. Voltmetre pile ya da dirence paralel bağlanarak ölçüm yapılır. Direnci çok büyük olduğu için nereye bağlanırsa bağlansın üzerinden akım geçmez. Devrede Şekil III teki gibi gösterilir.

Ohm Kanunu Konu Anlatımı konusuna gitmek için tıklayın.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Soru:
Bir devrede dirençlerin görevi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Akımı ölçmek
B) Gerilimi ölçmek
C) Elektrik akımına zorluk sağlamak
D) Akım şiddetini artırmak

Cevap: C
Çözüm: Dirençler, elektrik devrelerinde akıma karşı zorluk sağlayarak akım şiddetini azaltır ve akım kontrolü sağlarlar.

---

2. Soru:
Elektrik devresinde ampermetre hangi şekilde bağlanmalıdır?
A) Devreye paralel
B) Devreye seri
C) Devreden bağımsız
D) Reostayla birlikte paralel

Cevap: B
Çözüm: Ampermetre devreden geçen akımı ölçmek için devreye seri bağlanmalıdır. Bu şekilde devreden geçen tüm akımı ölçebilir.

---

3. Soru:
Aşağıdakilerden hangisi reostanın devredeki temel işlevidir?
A) Sabit direnç sağlamak
B) Voltmetrenin doğru ölçmesini sağlamak
C) Akımı ayarlanabilir yapmak
D) Devre gerilimini ölçmek

Cevap: C
Çözüm: Reosta, ayarlanabilir dirençtir. Direnci değiştirerek devreden geçen akımı kontrol eder ve istenilen düzeye ayarlamaya olanak sağlar.

---

4. Soru:
Bir elektrik devresinde voltmetre kullanımıyla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi doğrudur?
A) Seri bağlanır ve akımı ölçer.
B) Paralel bağlanır ve gerilimi ölçer.
C) Direnç üzerinden geçen akımı azaltır.
D) Reostanın işlevini yerine getirir.

Cevap: B
Çözüm: Voltmetre devrede iki nokta arasındaki gerilim farkını ölçmek için paralel olarak bağlanır.

---

5. Soru:
Bir devrede kullanılan direnç artırılırsa, devreden geçen akım şiddeti nasıl değişir?
A) Artar
B) Azalır
C) Değişmez
D) Önce artar sonra azalır

Cevap: B
Çözüm: Ohm Yasası’na göre direnç artırılırsa devreden geçen akım şiddeti azalır. Akım ve direnç ters orantılıdır.