Dipol-İndüklenmiş Dipol Etkileşimi Nedir?

Polar moleküller, kalıcı bir dipole sahiptir, yani molekülün bir tarafı kısmen pozitif, diğer tarafı ise kısmen negatif yüklüdür. Bu moleküller, yakındaki apolar moleküllerin elektron bulutunu bozarak geçici bir dipol (indüklenmiş dipol) oluşturur. Böylece, polar molekül ile apolar molekül arasında bir çekim kuvveti meydana gelir.

• Dipol: Kalıcı olarak bir tarafı pozitif, diğer tarafı negatif olan polar moleküller.
• İndüklenmiş Dipol: Elektron bulutunun bozulması sonucu geçici olarak kutuplaşan apolar molekül.

Dipol-İndüklenmiş Dipol Etkileşimi Örnekleri

1. HCl ve O₂: Hidrojen klorür (HCl) polar bir moleküldür. HCl'nin kalıcı dipolü, apolar olan oksijen (O₂) molekülünün elektron bulutunu bozarak geçici bir dipol oluşturur. Bu durumda, HCl ve O₂ arasında dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi oluşur.
2. H₂O ve I₂: Su (H₂O) polar bir moleküldür, iyot (I₂) ise apolar bir moleküldür. H₂O, I₂'nin elektron bulutunu bozar ve geçici bir dipol oluşturur. Bu da H₂O ile I₂ arasında bir çekim kuvveti yaratır.

Dipol-İndüklenmiş Dipol Etkileşimlerinin Özellikleri

• Zayıf Kuvvetlerdir: Bu etkileşimler, iyon-dipol veya hidrojen bağlarına göre daha zayıftır.
• Geçici Dipol Oluşumu: Apolar molekülde oluşan dipol geçicidir; polar molekül uzaklaştığında dipol kaybolur.
• Polar ve Apolar Moleküller Arasında Oluşur: Bu etkileşim, bir polar molekül ile apolar bir molekül arasında gerçekleşir.

Dipol-İndüklenmiş Dipol Etkileşimlerinin Etkileri

• Çözünürlük: Polar moleküller, apolar çözücülerde düşük miktarlarda çözündüğünde, dipol-indüklenmiş dipol etkileşimleri rol oynar.
• Kaynama ve Erime Noktası: Moleküller arası etkileşimler zayıf olduğu için, bu tür maddelerin kaynama ve erime noktaları genellikle düşüktür.

Çözümlü Sorular

Soru 1: HCl molekülü ile O₂ molekülü arasında ne tür bir etkileşim vardır?

Çözüm:

• HCl, polar bir moleküldür. O₂ ise apolar bir moleküldür. HCl, O₂'nin elektron bulutunu bozarak geçici bir dipol oluşturur. Bu durumda, HCl ile O₂ arasında dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi vardır.

Soru 2: H₂O molekülü ile I₂ molekülü arasında hangi tür etkileşim bulunur?

Çözüm:

• H₂O, polar bir moleküldür. I₂ ise apolar bir moleküldür. H₂O, I₂'nin elektron bulutunu bozarak geçici bir dipol oluşturur. Bu yüzden, H₂O ile I₂ arasında dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi bulunur.

Soru 3: HF molekülü ile Cl₂ molekülü arasında hangi etkileşim türü gözlenir?

Çözüm:

• HF polar bir moleküldür, Cl₂ ise apolar bir moleküldür. HF, Cl₂'nin elektronlarını geçici olarak etkileyerek dipol-indüklenmiş dipol etkileşimine neden olur.