Dalgalar iki farklı şekilde sınıflandırılır.

Titreşim Doğrultusuna Göre Dalgalar

Bir dalganın titreşim doğrultusu ile ilerleme doğrultusu birbirine dik ise bu dalgalara enine dalga denir. Enine dalgalar yay, su, ışık, elektromanyetik ve deprem dalgaları enine dalgadır. Aşağıdaki şekildeki ipte oluşan dalga enine dalgadır.

Bir dalganın titreşim doğrultusu ile hareket doğrultusu birbirine paralel ise bu tür dalgalara boyuna dalga denir. Yay, su, deprem ve ses dalgaları boyuna dalgadır.

Uyarı: Yay, su ve deprem dalgaları hem enine, hem boyuna hareket edebilen dalgalardır. Elektromanyetik dalga yalnız enine, ses dalgası yalnız boyuna hareket edebilir.

Taşıdıkları Enerjiye Göre Dalgalar

Dalgalar taşıdıkları enerjiye göre iki çeşittir. Bunlardan birincisi mekanik enerji yoluyla elde edilen dalgalara mekanik dalga denir. Yay, su, ses ve deprem dalgaları mekanik dalgadır. Suya atılan taşın kinetik enerjisi sayesinde suda titreşim oluşur. Bu dalgaları genelde hisseder, görür ya da etkilerinden anlayabiliriz.

İkincisi taşıdıkları fotonlardan dolayı enerjisi bulunan ışıklar elektromanyetik dalgadır. Radyo dalgası, mikrodalga, kızılötesi ışık, görünür ışık, mor ötesi ışık, X – ışınları ve gama ışınları elektromanyetik dalgadır. Bu dalgalarda görünür ışığı gözle görebiliriz. Diğer elektromanyetik dalgaları ise etkilerinden hisseder ya da algılarız.

Yay Dalgaları konusuna gitmek için tıklayın.

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:
Bir dalga, enerji taşırken maddeyi taşımıyor ve bir yay üzerinde hareket ediyor. Bu dalga türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mekanik dalga
B) Elektromanyetik dalga
C) Boyuna dalga
D) Su dalgası

Çözüm:
Mekanik dalgalar, yay gibi ortamlarda enerji taşır ancak maddeyi taşımaz. Yay üzerindeki dalga bu sınıfa girer.
Cevap: A

---

Soru 2:
Elektromanyetik dalgalar hangi ortamda yayılabilir?

A) Yalnızca katılarda
B) Yalnızca sıvılarda
C) Yalnızca gazlarda
D) Hem boşlukta hem de maddesel ortamda

Çözüm:
Elektromanyetik dalgalar, maddesel ortama ihtiyaç duymadan boşlukta da yayılabilir. Bu özellik mekanik dalgalardan farklıdır.
Cevap: D

---

Soru 3:
Ses dalgaları aşağıdaki dalga türlerinden hangisine girer?

A) Boyuna mekanik dalga
B) Enine mekanik dalga
C) Elektromanyetik dalga
D) Su dalgası

Çözüm:
Ses dalgaları, titreşimlerin sıkışma ve genleşme şeklinde yayıldığı boyuna mekanik dalgalardır.
Cevap: A

---

Soru 4:
Bir su dalgası, hem yukarı-aşağı hareket eden su parçacıklarının hareketi hem de dalganın ilerleyişi göz önüne alındığında hangi tür dalgalar arasında yer alır?

A) Boyuna dalga
B) Enine dalga
C) Karmaşık dalga
D) Mekanik dalga

Çözüm:
Su dalgaları, hem enine hem de boyuna bileşenlere sahip olduğu için karmaşık dalgalar sınıfına girer.
Cevap: C

---

Soru 5:
Radyo dalgaları, görünür ışık ve X-ışınları aşağıdaki dalga türlerinden hangisine örnektir?

A) Mekanik dalgalar
B) Elektromanyetik dalgalar
C) Boyuna dalgalar
D) Yüzey dalgaları

Çözüm:
Radyo dalgaları, görünür ışık ve X-ışınları, boşlukta yayılabilen elektromanyetik dalgalar grubuna dahildir.
Cevap: B