Dalgaların Genel Özellikleri konu anlatımı hocalara geldik 10. sınıf
Titreşim, Dalga Hareketi, Dalga Boyu, Periyot, Frekans, Hız ve Genlik Kavramları Bir gitarın teline vurulduğunda telin, bir yayın ucuna takılan cismin çekilip bırakıldığında cismin, bir davulun yüzeyine vurulduğunda yüzeyin ve bir arının kanatlarını çırpmasıyla kanatların yapmış olduğu hareket titreşim hareketidir.
“Titreşim hareketi” etkinliğinde cetvelin yaptığı hareket gibi cisimlerin sabit bir eksene göre tekrarlanan hareketlerine titreşim hareketi denir. Küçük ve hızlı salınıma titreşim denir. Titreşim hareketi potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dönüşmesiyle oluşur. Titreşim hareketi, sonucunda esnek bir ortama aktarılan enerjinin bir noktadan başka bir noktaya iletilirken ortamda oluşturduğu şekil deği- şikliğine dalga, bu dalganın esnek ortamda yayılmasına ise dalga hareketi denir. Dalga hareketi sırasında esnek ortam molekülleri ilerlemez, sadece titreşir. Görsel 3.4’teki gibi su yüzeyine dokunulduğunda oluşan şekil değişikliği ortam boyunca iletilirken su molekülleri bir noktadan başka bir noktaya öteleme hareketi yapmaz. Dalga hareketini ve dalga hareketinin temel kavramlarını açıklamak için “Dalga hareketi” etkinliğini yapınız.
“Dalga hareketi” etkinliğinde görüldüğü gibi oluşturulan ardışık iki dalga üzerindeki dalga tepesi ya da dalga çukuru arasındaki uzaklığa dalga boyu denir. Dalga boyu λ sembolüyle gösterilir. SI’da birimi metredir. Dalga üzerindeki en yüksek noktaya dalga tepesi, en alttaki noktaya da dalga çukuru denir. Ardışık iki tepe ya da iki çukurun birbirine uzaklığı dalga boyu kadardır. (Şekil 3.1). Bir hareketin eşit zaman aralıklarında kendini tekrar etmesiyle gerçekleşen hareketlere periyodik hareket denir. Titreşim hareketleri peri- yodik hareketlerdir (Şekil 3.2).
Titreşen bir dalga kaynağının bir tam titreşimi için geçen süreye periyot denir. Periyot T sembolüyle gösterilir. SI’da birimi saniyedir (s). Kaynağın her tam titreşiminde bir tam dalga oluştuğu için dalgaların periyodu kaynağın periyoduna eşittir. Periyodik hareket yapan cisimlerin birim zamandaki titreşim sayısına frekans denir. Frekans f sembolüyle gösterilir. SI’da birimi Hertz dir (Hz). Dalga kaynağının frekansı, oluşturulan periyodik dalgaların frekansına eşittir. Bu nedenle frekans sadece dalga kaynağına bağlıdır. Kaynağın ayarı değiştirilmediği sürece oluşan dalganın frekansı da değişmez. Periyot ve frekans kavramlarının tanımlarından ve “Dalga hareketi” etkinliğinin 3 ve 4. adımlarında elde edilen verilerden hareketle bu iki kavramın matematiksel olarak birbirinin tersine eşit olduğu görülür.
