CÜMLE BİLGİSİ

Bir düşünceyi, duyguyu, isteği, işi veya haberi tam ve anlamlı bir şekilde anlatan kelime dizisine cümle (tümce) denir.

Aşağıdaki cümle örneklerini inceleyelim.

Annemi çok özledim. —> bir duygu
Kitap en iyi dosttur. —> bir düşünce
Bende maçta olsaydım. —> bir istek
Annem eve geldi. —> bir haber

Bir yargı belirtmeyen sözcük grubu cümle değildir.

“Keşke evde” —> cümle değil
“Keşke evde olsaydım ” —> cümle

Cümle İle İlgili Yazım Kuralları:

Cümleler her zaman büyük harf—
le başlar. Cümlenin sonuna anlamına
uygun bir noktalama işareti konur.
“Karnım çok acıktı.”
“Anne, kitabım nerede?”
“Eyvah, yemeği ocakta unuttum!”

Cümle bir düşünce, duygu, haber, iş, istek belirtiyorsa sonuna nokta konur. (.)
Cümle soru anlamı taşıyorsa sonuna soru işareti (?) konur.
Sevinç, korku, heyecan, coşku, üzüntü belirtiyorsa sonuna ünlem (!) konur.

Cümlelerde Oluş Sırası

Bir olayı anlatırken, olayın gerçekleştiği sıralamaya göre anlatmamız gerekir. Olayları oluş sırasına göre anlatırken “ilk önce, önce, sonra, daha sonra, sonunda, en sonunda” gibi ifadeler kullanmamız gerekir.

Örnek:

Aşağıdaki cümleleri oluş sırasına göre numaralandıralım.

• Cemre eşyalarını hazırladı.
• Bavulları arabaya koydular.
• Annesi Cemre’ye tatile gideceğiz dedi.
• Yola koyuldular.
• Servis arkadaşlarına günaydın dedi.
• Servis hareket etti.
• Koltuğuna oturup, kemerini taktı.
• Enes okul servisine bindi.

Örnek:

……… Yeni dolap aldı.
……… Dolabı odasına taşıdı.
……… Kıyafetlerini dolaba yerleştirdi.

Yukarıdaki cümlelerin başındaki boşlukları oluş sırasına göre uygun ifadelerle dolduralım.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi duygusal bir anlam içermektedir?
A) Okula yürüyerek gidiyorum.
B) Bugün hava çok güzel.
C) Kardeşim kalemini masaya koydu.
D) En sevdiğim oyuncak kırıldı, çok üzüldüm.
Cevap: D
Çözüm: “Çok üzüldüm” ifadesi duygusal bir anlam içerir. Diğerleri daha çok bilgi verir.

2. “Ali, okuldan gelir gelmez ödevlerini yaptı.” cümlesinde kaç tane fiil vardır?
A) 1
B) 2
C) 3
D) 4
Cevap: B
Çözüm: “Gelir” ve “yaptı” kelimeleri fiildir. Toplam 2 fiil vardır.

3. “Ayşe sabahları erken kalkar.” cümlesinde özne hangisidir?
A) sabahları
B) Ayşe
C) kalkar
D) erken
Cevap: B
Çözüm: Cümlede işi yapan kişiye özne denir. Bu cümlede kalkma işini yapan “Ayşe”dir.

**4. Aşağıdaki cümlelerden hangisi soru cümlesidir?
A) Kalemi yere düşürdüm.
B) Kitap okumayı çok severim.
C) Bu sabah kahvaltı yaptın mı?
D) Öğretmen bize ödev verdi.
Cevap: C
Çözüm: Cümlede “kahvaltı yaptın mı?” ifadesi bir soru içerir.

**5. “Babam dün akşam eve geç geldi.” cümlesinde zarf olan kelime aşağıdakilerden hangisidir?
A) babam
B) dün
C) eve
D) geldi
Cevap: B
Çözüm: “Dün” kelimesi zaman bildirdiği için zarftır.

6. “Kardeşimle parka gittik.” cümlesinde yüklem hangisidir?
A) kardeşimle
B) parka
C) gittik
D) biz
Cevap: C
Çözüm: Yüklem, cümlede yapılan işi bildirir. Bu cümlede yapılan iş “gitmek”tir, yüklem “gittik”tir.

İstersen daha fazla soru da hazırlayabilirim!