CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE HİKAYE (1923- 1940)

TDK’ye göre hikâye, “gerçek veya tasarlanmış olayları anlatan düzyazı türü, öykü” dür. Yer, zaman, kişi ve olay unsurlarına yer veren bu edebî türde anlatıcı da bulunur. Kısa yazılardır.

Hikâyenin Genel Özellikleri:

1. Olayların yaşanmış olması ya da yaşanması muhtemeldir.
2. Serim, düğüm ve çözüm bölümlerinden oluşur.
3. Olay ve kişiler derine inilmeksizin anlatılır.
4. Kişi sayısı azdır ve bunlar genellikle tek yönlü anlatılır.
5. Olay sınırlı bir çevrede, dar bir zamanda geçer.
6. Kısa yazılardır.
7. Dünya edebiyatında ve Türk edebiyatında esas olarak ikiye ayrılır:

a. Olay Hikâyesi: Anlatılan olayların belli ve çoğu zaman da çarpıcı bir sonuca bağlandığı hikâye türüdür. Fransız yazar Guy de Maupassant ile anılır. Türk edebiyatında önemli örneklerini Ömer Seyfettin, Sabahattin Ali ve Tarık Buğra vermiştir.

b. Durum Hikâyesi: Gündelik yaşamın herhangi bir kesitinin ille de belli ve vurucu bir sonuca bağlanmaksızın anlatıldığı hikâye türüdür. Diğer adı da “kesit” hikâyesidir. Anton Çehov ile anılır. Türk edebiyatında önemli örneklerini Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal ve Refik Halit Karay vermiştir.

1. basamakta detaylıca anlatıldığı üzere edebiyat ve toplum birbirini geliştiren ve etkileyen iki önemli unsurdur. Edebiyat, toplumsal gelişmeleri ve şartları yansıtan en önemli araçlardandır. Bu nedenle 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla başlayan süreçte yüzünü Batı’ya dönen yeni rejim; bu doğrultuda ilerlemek adına sosyal, kültürel, politik, ekonomik ve bilimsel alanlarda birtakım inkılaplar gerçekleştirir. Yapılan yenilikler, yeni hayat tarzı, düşünme biçimi, günlük yaşam pratikleri ve âdetler de kaçınılmaz olarak edebiyatın konusu hâline gelir. Çünkü toplumsal kırılmaların kalıcı olması yalnızca cephede kazanılan bir savaş değildir. Hâkim ideolojiyi halkın zihninde somutlaştırıp tabana doğru nüfuz edebilmek için edebiyatın gücünden yararlanılır.

Cumhuriyet Dönemi hikâyesi iki döneme ayrılır: I. Dönem (1923-1940) ve II. Dönem (1940—1960)

1923—1940 yılları arasında öykü kitapları yayımlayan yazarlar arasında

• Reşat Nuri Güntekin,
• Refik Halit Karay,
• Fahri Celalettin Göktulga,
• Ercüment Ekrem Talu,
• Selahattin Enis,
• Kenan Hulusi Koray,
• Nahit Sırrı Örik,
• Sadri Ertem,
• Sabahattin Ali,
• Sait Faik Abasıyanık

sayılabilir.

1940—1960 yılları arasında öykü kitapları yayımlayan yazarlar arasında

• Memduh Şevket Esendal,
• Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı),
• Ahmet Hamdi Tanpınar,
• Kemal Bilbaşar,
• Samim Kocagöz,
• Sabahattin Kudret Aksal,
• Vüs’at O. Bener,
• Bilge Karasu,
• Haldun Taner,
• Orhan Kemal,
• Kemal Tahir,
• Tarık Buğra,
• Oktay Akbal,
• Nezihe Meriç,
• Yusuf Atılgan,
• Necati Cumalı,
• Sevinç Çokum,
• Selim İleri,
• Füruzan,
• Rasim Özdenören,
• Oğuz Atay,
• Peyami Safa,
• Mustafa Kutlu,
• Adalet Ağaoğlu,
• Samiha Ayverdi

sayılabilir.