<>

Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı 1923-1980 Arası 11. Sınıf Edebiyat

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK ROMANI (1923-1980 ARASI)

  • Gerçekçi ve gözleme dayalı anlatım öne çıkmış, insan gerçeği işlenmiştir.
  • Olayların geçtiği çevre genişlemiştir.
  • Toplumun her kesiminden yazarlar çıkmıştır.
  • Roman ve öykü konu, üslup dil bakımından yeni boyutlar kazanmıştır.
  • Bilinç akımı, iç monolog gibi teknikler romanda kullanılmıştır.
  • Sezgicilik varoluşçuluk, postmodernizm, modernizm, gerçeküstücülük gibi Batılı akımların etkisi vardır.

1923’ten 1946’ya kadar roman ve hikâyelerimizde işlenen konular:

  • Anadolu ve Anadolu halkı
  • Milli Mücadele (Kurtuluş Savaşı) ve inkılâpların anlatılması
  • Psikolojik yapıtlarla bireye dönüş
  • İşçi-işveren ilişkisi (Sadri Ertem’le başlamış)
  • Aşk romanlarında, savaş sonrasının getirdiği ahlak çöküntüsü özellikle İstanbul mekânında işlenmiştir.
  • Sıradan insanların hikâyeleri, olay hikâyelerinin yerini almıştır. (Sait Faik, Sabahattin Ali, Memduh Şevket)
  • Maziyle hesaplaşma
  • Doğu—Batı çatışması, yanlış Batılılaşma

1946-1980 arası yeni temalar eklenmiştir:

  • Maziyi özlemle anış (Abdülhak Şinasi, Ahmet Hamdi Tanpınar)
  • II. Dünya Savaşı’nın izleri ve izlenimleri, gençlik üzerindeki etkisi (İçimizdeki Şeytan)
  • Demokratikleşme süreci. Siyasi partilerin kurulması, ihtilaller konu olmuş; siyasi görüşlere göre romanlar yazılmıştır.
  • İhmal edilen, unutulan köy; Anadolu’dan İstanbul’a göçün doğurduğu sonuçlar işlenmiştir.
  • Tarihi romanlarda yeni bakış açıları doğmuştur.
  • Kadın konusu
  • Aydın-halk farkı
  • 1960 sonrası Almanya’daki Türklerin maceraları
  • Dinî yaşayışı telkin eden dinî romanlar

Kurtuluş Savaşı’nı İşleyen Yazarlar ve Romanları

  • Halide Edip Adıvar: Ateşten Gömlek
  • Aka Gündüz: Dikmen Yıldızı
  • Yakup Kadri: Ankara
  • Mehmet Rauf: Halas
  • A. Hamdi Tanpınar: Sahnenin Dışındakiler
  • Mithat Cemal Kuntay: Üç İstanbul
  • Kemal Tahir: Esir Şehrin İnsanları
  • Samim Kocagöz: Kalpaklılar
  • İlhan Tarus: Vatan Tutkusu
  • İlhan Tarus: Var Olmak
  • Talip Apaydın: Toz Duman İçinde
  • Talip Apaydın: Köylüler
  • Attila İlhan: Sırtlan Payı
  • İlhan Selçuk: Yüzbaşı Selahattin’in Romanı
  • Peyami Safa: Bir Akşamdı
  • Yılmaz Karakoyunlu: Üç Aliler Divanı
  • Halide Edip Adıvar: Vurun Kahpeye
  • Yakup Kadri: Yaban
  • Yakup Kadri: Sodom ve Gomore
  • Peyami Safa: Sözde Kızlar
  • Peyami Safa: Biz İnsanlar
  • Kemal Tahir: Yorgun Savaşçı
  • Kemal Tahir: Esir Şehrin Mahpusu
  • Samim Kocagöz: Doludizgin
  • İlhan Tarus: Hükümet Meydanı
  • Tarık Buğra: Küçük Ağa
  • Talip Apaydın: Vatan Dediler
  • Attila İlhan: Kurtlar Sofrası
  • Hasan İzzettin Dinamo: Kutsal İsyan
  • Reşat Nuri Güntekin: Yeşil Gece
  • Turgut Özakman: Şu Çılgın Türkler
  • Hıfzı Topuz: Çamlıca’nın Üç Gölü

Yanlış Batılılaşma, Toplumsal Değişme ya da Doğu-Batı Çatışması Konusunu İşleyen Yazarlar ve Yapıtları

  • Peyami Safa: Fatih—Harbiye
  • Yakup Kadri: Kiralık Konak
  • Reşat Nuri: Yaprak Dökümü
  • Halide Edip: Sinekli Bakkal
  • A. Hamdi Tanpınar: Huzur
  • Ömer Seyfettin: Efruz Bey
  • Peyami Safa: Sözde Kızlar
  • Yakup Kadri: Sodom ve Gomore
  • Reşat Nuri: Miskinler Tekkesi
  • Ahmet Mithat: Felatun Bey ile Rakım Efendi
  • Recaizade Mahmut Ekrem: Araba Sevdası
  • A. Hamdi Tanpınar: Saatleri Ayarlama Enstitüsü A’
  • Hüseyin Rahmi: Şıpsevdi
  • Hüsey Rahmi: Şık

Ağaların Karşısında Köylülerin Ezilmişliklerini, Boynu Büküklüklerini, Öfkelerini, Başkaldırışlarını Dile Getiren
Romanlar

  • Yakup Kadri: Yaban (Salih Ağa)
  • Samim Kocagöz: Bir Çift Öküz
  • Fakir Baykurt: Yılanların Öcü
  • Kemal Bilbaşar: Cemo, Memo
  • Kemal Tahir: Kör Duman
  • Yaşar Kemal: İnce Memed (Abdi Aga)

Büyük Kentlerin Kıyı Mahallelerinde Yaşayan İnsanların Yaşantılarını İşleyen Roman Ve Öyküler

  • Osman Cemal Kaygılı: Çingeneler
  • Orhan Kemal: Gurbet Kuşları
  • Orhan Kemal: Sarhoşlar
  • Sait Faik: Mahalle Kahvesi
  • Oktay Akbal: Garipler Sokağı
  • Orhan Kemal: Çamaşırcının Kızı
  • Orhan Kemal: Ekmek Kavgası
  • Sait Faik: Havada Bulut

Osmanlı’nın Kuruluşunu Ele Alan Romanlar Ve Yazarları

  • Tarık Buğra: Osmancık
  • Kemal Tahir: Devlet Ana
  • Yavuz Bahadıroğlu: Merhaba Söğüt

Eşkıyalık Sorunu İşleyen Romanlar

  • Yaşar Kemal: İnce Memed
  • Kemal Tahir: Rahmet Yolları Kesti

Romanımızda Alafranga Züppe (Hacivat) Tipi

  • Türk romanında yanlış Batılılaşma konusu Tanzimat’tan günümüze kadar birçok yazar tarafından işlenmiştir. Yanlış Batılılaşmanın işlendiği romanlardaki tiplere “alafranga züppe” adı verilir.
  • Divanü Lügati’t-Türk’te geçen “Tilki öz inine ürüse uyuz olur” atasözü ve “yumurtadan çıkıp kabuğunu beğenmemek” deyiminde alafranga züppe tipinin kültürel kodlarını görmek mümkündür. Alafranga züppe tipi, kendi kültürüne karşı yabancılaşmış bir tiptir.
  • Alafranga züppe tipi, adeta Hacivat’ın torunudur, bu sebeple bu tipe “Hacivat tipi” denir.
Yazar Roman Kahraman
Namık Kemal İntibah Ali Bey
Recaizade Mahmut Araba Sevdası Bihruz
Ahmet Mithat Efendi Felatun Bey ile Rakım Efendi Felatun
Hüseyin Rahmi Şık Şöhret
Hüseyin Rahmi Şıpsevdi Meftun
Ömer Seyfettin Efruz Bey Efruz
Halit Ziya Uşaklıgil Aşk-ı Memnu Behlül, Bihter
Yakup Kadri Kiralık Konak Seniha
Peyami Safa Fatih-Harbiye Macit
Peyami Safa Sözde Kızlar Behiç

Türk Edebiyatında Nehir (Irmak) Romanlar

Yazar Seri Adı Romanlar
Attila İlhan Aynanın İçindekiler Bıçağın Ucu, Dersaadette Sabah Ezanları, Allah’ın Süngüleri, Sırtlan Payı, O Karanlıkta Biz, Yaraya Tuz Basmak
İnci Aral Yeni Yalan Zamanlar Mor, Yeşil, Safran Sarı
Adalet Ağaoğlu Dar Zamanlar Ölmeye Yatmak, Bir Düğün Gecesi, Hayır
Yaşar Kemal Dağın Öte Yüzü Orta Direk, Ölmez Otu, Yer Demir Gök Bakır
Yaşar Kemal Bir Ada Hikâyesi Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana, Karıncanın Su İçtiği, Tanyeri Horozları, Çıplak Ada Çıplak Deniz
Yaşar Kemal Akçasazın Ağaları Demirciler Çarşısı Cinayeti, Yusufcuk Yusuf
Yaşar Kemal Kimsecik Yağmurcuk Kuşu, Kale Kapısı, Kanın Sesi
Kemal Tahir Esir Şehir Üçlemesi Esir Şehrin İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu, Yorgun Savaşçı
Necati Cumalı Tütün Zamanı (Zeliş), Yağmurlar ve Topraklar, Acı Tütün
Mustafa Necati Sepetçioğlu Dünkü Türkiye Kilit, Anahtar, Kapı, Konak, Çatı
Orhan Kemal Küçük Adamın Notları Baba Evi, Avare Yıllar, Cemile
Fakir Baykurt Yılanların Öcü, Irazca’nın Dirliği, Kara Ahmet Destanı
Ahmet Hamdi Tanpınar Huzur, Mahur Beste, Sahnenin Dışındakiler
Tarık Buğra Küçük Ağa, Küçük Ağa Ankara’da, Firavun İmanı

Anadolu’yu Anlatan Yazarlar ve Romanları

Anadolu’yu ele alan ilk eser, Nâbîzâde Nazım’ın ”Karabibik” adlı romanıdır / uzun hikâyesidir.

Anadolu ve köy gerçeğini daha sonra Ebubekir Hazım Tepeyran “Küçük Paşa”, Yakup Kadri ”Yaban” romanında ele almıştır.

Bölgesel Roman Yazarları ve Eserleri

Bölge Yazar ve Eser
A. Güney Anadolu, Toroslar ve Çukurova yöreleri Yaşar Kemal: Teneke, Ortadirek, İnce Memed, Yer Demir Gök Bakır, Ölmez Otu, Demirciler Çarşısı Cinayeti
Orhan Kemal: Vukuat Var, Hanımın Çiftliği, Kanlı Topraklar, Bereketli Topraklar Üzerinde
B. Orta Anadolu Talip Apaydın: Sarı Traktör, YarBükü, Ortaçkının Oğlu, Define, Yoz Davar
Kemal Tahir: Sağır Dere, Kör Duman, Rahmet Yolları Kesti, Yedi Çınar Yaylası, Köyün Kamburu, Büyük Mal
Fakir Baykurt: Yılanların Öcü, Irazca’nın Dirliği, Kaplumbağalar, Tırpan, Amerikan Sargısı
Abbas Sayar: Yılkı Atı, Can Şenliği, Dik Bayır
C. Ege Bölgesi Necati Cumali: Tütün Zamanı, Yağmurlar ve Topraklar, Susuz Yaz
Samim Kocagöz: Yılan Hikâyesi, Bir Karış Toprak
D. Doğu Anadolu Kemal Bilbaşar: Cemo, Memo
E. Güneydoğu Ferit Edgü: Kimse, O
Bekir Yıldız: Reşo Ağa, Kaçakçı Şahan

Romanla İlgili İlkler

İlkler Eser ve Yazar
İlk çeviri roman Yusuf Kamil Paşa’nın Fénelon’dan çevirdiği “Telemak” adlı roman
İlk tezli roman örneği Nabizade Nazım’ın “Zehra” adlı eseri
İlk edebî roman Namık Kemal’in “İntibah” adlı romanı
İlk polisiye roman Ahmet Mithat Efendi’nin “Esrâr-ı Cinâyât” adlı romanı
Türk romancılığında ilk alafranga tip Felatun Bey
İlk yerli ve telif roman Şemsettin Sami’nin “Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat” adlı eseri
İlk köy romanı Nabizade Nazım’ın **“Karabibik”**i
İlk realist roman Recaizade Mahmut Ekrem’in “Araba Sevdası”
İlk kadın romancı Fatma Aliye Hanım
İlk psikolojik roman denemesi Nabizade Nazım’ın **“Zehra”**sı
Kadın sorununu ele aldığı ilk roman Ahmet Mithat’ın – “Henüz On Yedi Yaşında”
İlk tarihi roman Namık Kemal’in **“Cezmi”**si
İlk Batılı romanlar Halit Ziya’nın “Aşk-ı Memnu” ve “Mai ve Siyah” romanları
Sokağı edebiyata taşıyan yazar Hüseyin Rahmi Gürpınar
İlk psikolojik roman Mehmet Rauf’un “Eylül” romanı
İlk çocuk romanı Mahmut Yesari’nin “Bağrı Yanık Ömer” eseri
Dış Türkleri konu alan ilk roman Ahmet Hikmet Müftüoğlu’nun “Gönül Hanım” adlı romanı
Cumhuriyet dönemi köy romancılığının ilk örneği Yakup Kadri’nin “Yaban” romanı
İlk otobiyografik roman Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu”
İlk TDK roman ödülü “Suçumuz İnsan Olmak” (1957) adlı eseriyle Oktay Akbal
Köyden şehre göçü ilk kez işleyen Orhan Kemal
Kurtuluş Savaşı’nı işleyen ilk roman Halide Edip’in “Ateşten Gömlek” romanı
İlk kadın polisiyeci roman yazarı Fahriye Sükûrü (Pembe Evin Esrarı-1936)
İlk macera romanı Ahmet Mithat Efendi’nin “Hasan Mellah” romanı
İlk siyasal roman Ahmet Mithat Efendi’nin “Jön Türk” romanı
İlk toplumsal gerçekçi roman Sadri Ertem’in “Çıkrıklar Durunca” romanı
Aynı konuyu farklı farklı hikâye/kitaplara işleyen yazarlar Aka Gündüz’ün “İki Süngü Arasında”, Mehmet Rauf’un “Halas”, Mahmut Yesari’nin “Geceleyin Sokaklar” (1929 yılında yazılan romanlar arasında hangisinin önce olduğu tespit edilememiştir.)
İlk manzum roman Namık Ekrem’in “Hicran” romanı
İlk roman ödüllü İlk roman ödülü 1942’de Halide Edip Adıvar’ın “Sinekli Bakkal” romanına verilmiştir.

BİR YORUM YAZIN

Δ

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı 1923-1980 Arası 11. Sınıf Edebiyat