Bu konu ile Avrupa’daki gelişmelerle: bağlantılı olarak Osmanlı Devletini değişime zorlayan süreçleri kavrayacağız.

Osmanlı Devleti İmparatorluk sınırlarını bir yandan genişletiyor bir yandan da dünya üzerindeki önemli ticaret noktalarını elinde tutarak dünya ekonomisine yön veriyordu. Osmanlı’da durum böyleyken Avrupa da birtakım girişimlerde bulunarak güçlenmek istiyordu. Avrupa’daki gelişmeler domino taşları gibi birbirini etkiliyor, Osmanlı Devleti de bu gelişmelerden etkileniyordu. Avrupa’da yaşanan gelişmeler ve bunların Osmanlı’ya etkilerini sırasıyla inceleyelim.

Coğrafi Keşifler

15 ve 16. yüzyılda Avrupalıların yeni kıta, deniz, ticaret yolları vb. bulmasına verilen isimdir.

Haçlı seferleri sonucunda Avrupalılar pusulayı kullanmaya başladı. Avrupalılar gemicilik alanında gelişmeler kaydetti. Bu iki gelişmeyle birlikte yollarını kaybetme korkusunu yenen denizciler dayanıklı gemileriyle açık deniz ve okyanuslara yelken açtılar.

Coğrafi Keşiflerin Nedenleri

• Doğu’nun zenginliklerini ele geçirmek
• Türkler ‘in İpek ve Baharat Yollarına egemen olması
• Hristiyanlığı yayma düşüncesi
• Kralların keşifleri desteklemesi

Bilgi: Coğrafi Keşifler sonucunda Akdeniz Limanları önemini kaybetmiştir. Ancak 1869’da Süveyş Kanalı’nın Fransızlar tarafından açılmasıyla bu limanlar yeniden önem kazanmıştır.

Coğrafi Keşiflerin Sonuçları

1- Ekonomik Sonuçları

• Baharat ve İpek Yolları yeni ticaret yollarının bulunmasıyla önemini kaybetti.
• Akdeniz Limanları önemini kaybetti.
• Avrupa zenginleşirken, Doğu ülkeleri yoksullaştı.

2- Bilimsel ve Dini Sonuçları

• Dünyanın yuvarlak olduğu ispatlandı, kiliseye olan güven azaldı. Böylece Hristiyanlığın temeli sarsıldı.
• Avrupa’da Rönesans ve Reform ‘un zemini hazırlandı.
• Yeni kıta (Amerika), kültün hayvan ve bitki türleri keşfedildi.

Coğrafi Keşiflerin Osmanlı’ya Etkisi

• Avrupa’nın Osmanlı’ya olan ihtiyacı azaldı.
• İpek ve Baharat Yolu’nun önemi azalınca Osmanlı ekonomisi ve tüccarlar büyük yara aldı. İşsizlik ve vergiler arttı, bunun sonucunda isyanlar ve göçler yaşandı.
• Osmanlı, Coğrafi Keşifler sonucu bozulan ekonomisi için vergileri artırdı. Halktan bazıları buna karşı çıkınca isyanlar başladı. 16. yüzyılda yaşanan Celali isyanları da bu nedenle başlamıştır.