ÇEKİMLİ FİİL

Bir iş, oluş, hareket, kılış ya da durumu kişi ve zamana bağlayarak anlatan sözcüklere “çekimli fiil” denir.

– Fiilin olduğu her yerde çekimli fiil vardır.

– Çekimli fiiller aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:

a. Fiil anlamı olmalıdır.

b. Kip anlamı olmalıdır.

c. Kişi (şahıs) anlamı olmalıdır.

d. Kişi (şahıs) çekimi yapılabilmelidir.

e. Olumsuz yapılabilmelidir. (-me, -ma ile ya da -mez, -maz ile)

Çekimli fiiller bulunurken fiilimsiler sayılmamalıdır çünkü fiilimsiler çekimli fiil değildir. Fiilimsiler, cümlede isim,
sıfat ya da zarf olur.

Aşağıdaki dizelerdeki altı çizili sözcükler çekimli fiildir:

Düşman geldi tabur tabur dizildi
Alnımıza kara yazı yazıldı
Delikli demir çıktı mertlik bozuldu
Eğri kılıç kında paslanmalıdır.

Mecliste ârif ol kelamı dinle
El iki söylerse sen birin söyle
Elinden geldikçe iyilik eyle
Hatıra dokunup yıkıcı olma

Aşağıdaki dörtlüklerde yer alan çekimli fiilleri altında yazılmıştır.

Kanayan bir yara gördüm mü yanar ta ciğerim
Onu dindirmek için kamçı yerim çifte yerim
Adam aldırma geç git diyemem, aldırırım
Çiğnerim, çiğnenirim hakkı tutar kaldırırım

Aldırırım, gördüm
Çiğnerim, yanar
Çignemişim, yerim
Tutar, aldırma, geç
Kaldırırım, git, diyemem

Yanında damla damla bittiğimi duyarım
Yoklarım, yerinde mi yüzüm, alnım, saçlarım
Bir göğüs geçirerek derim ki: “Gene varım,
Fakat bir rüya gibi şimdi kaybolacağım.”

Duyarım
Yokları m
Derim
Kaybolacağım

Şimdi ben bu şarkıları kime söyleyeyim
Sen olmayınca benim tadım olmuyor
Yine yandı ilk ışıklar nereye gideyim
Ayrılık akşamları hep daha fazla kor

Söyleyeyim
Olmuyor
Yandı
Gideyim
Kor