CANLILARDA ENERJİ

• Kas hareketleri
• Vücutta madde taşınması
• Beyin faaliyetleri
• Yeni madde sentezi için kullanılır.
• Besinlerde saklı olan kimyasal enerji oksijenle yanarak açığa çıkar. Bu enerji vücutta metabolizma faaliyetleri için kullanılır.
• Sindirime uğrayan besin maddeleri üç grupta toplanır:
  1) Karbonhidratlar
  2) Yağlar
  3) Proteinler

Karbonhidratlar ve yağlar vücut enerjisi için kullanılırken proteinler daha çok büyüme gelişme ve onarım için kullanılır. İlk iki maddenin yetersizliği durumunda proteinler de enerji için kullanılabilir.

Sindirim: Besinlerin, enzimler yardımıyla mekanik ve kimyasal olarak sindirim sisteminde hücrelere geçebilecek kadar küçük moleküllere ayrılmasıdır.

Hücre solunumu: Besinlerde bulunan büyük moleküllerin sindirim yoluyla basit moleküllere ayrılarak kana karışıp dokuya ve oradan da hücreye taşınarak oksijenle yanmasıdır.

KARBONHİDRATLAR

Tüm canlıların birincil enerji kaynaklarıdır.

Her canlı hücrede bulunur ve birçoğu şeker olarak bilinir.

Basit formülleri C_x(H₂O)_y şeklinde gösterilir.

Karbonhidratın sözcük anlamı sulu karbondur.

Üç bölümde incelenir.
– Monosakkaritler
– Disakkaritler
– Polisakkaritler

MONOSAKKARİTLER

• Basit şekerlerdir.
• Monomer olduğundan tekrar parçalanamazlar.
• 5 karbonlulara pentoz
• 6 karbonlulara hekzoz denir.
• Glikoz ve fruktozun yanma enerjileri birbirine yakındır.
• 5 karbonlu monosakkaritler riboz ve deoksiriboz
• 6 karbonlu monosakkaritler glikoz ve fruktozdur.

DİSAKKARİTLER

• İki monosakkaritin birleşmesinden oluşurlar.
• 
• Disakkaritler sindirilerek daha küçük birimlere ayrılırlar.
• Sulu çözeltileri tatlıdır.
• Disakkaritlere,
  Maltoz
  Laktoz
  Sakkaroz örnek verilebilir.

POLİSAKKARİTLER

• Monosakkaritlerin polimerleşmesinden oluşurlar.
• Genelde suda çözünmeyen büyük moleküllerdir.
• Bitkiler fotosentezle ürettikleri şekerleri polisakkaritlere dönüştürerek depolar.
• Polisakkaritlere nişasta, selüloz, glikojen ve kitin örnek olarak verilebilirler.

Nişasta: Bitkilerde bulunur. Fotosentezle elde edilen glikozlar nişastaya dönüştürülerek depo edilir. Gerektiği durumda tekrar glikoza çevrilerek kullanılırlar. Nişasta amilaz enzimiyle önce maltoza hidroliz olur, daha sonra glikoza dönüşür.

Glikoz şurubu (Mısır şurubu): Mısırdan elde edilen nişasta hidrolize uğradığında, ortamın sıcaklığının yüksekliği nedeniyle glikozun yarısından fazlası fruktoza dönüşür. Bu karışıma mısır şurubu veya glikoz şurubu denir. Glikoz şurubunun obeziteye neden olduğu bilinmektedir.

YAĞLAR

• Canlılar için ikincil enerji kaynağıdır.
• Yağ asitleriyle gliserolün birleşmesinden oluşan büyük yapılı moleküllerdir.
• Apolar moleküllerdir.
• Suda çözünmezler.
• Apolar çözücülerde çözünürler.
• Yağ asitleri uzun zincirlidir.
• Çoğunlukla 17 karbonludur.
• A, D, E, K vitaminleri yağda çözünerek hücre zarından geçerler.

PROTEİNLER

Yapıcı ve onarıcı görevleri vardır.

Aminoasitlerlerin polimerleşmesinden oluşurlar.

Vücudumuzdaki deri, kas ve sinir gibi farklı dokular proteinlerden oluşur.