CANLILAR DÜNYASINA YOLCULUK

1. Çevremizdeki Canlıları Tanıyalım

Yaşadığımız çevrede duyu organlarımızla algılayabildiğimiz her şeye varlık denir.

Varlıklar canlı ve cansız olmak üzere ikiye ayrılır.

İnsanlar canlı varlıklardır.

Canlı varlıkların ortak özellikleri:
* Büyür gelişirler
* Beslenirler.
* Hareket ederler.
* Solunum yaparlar.
* Çoğalırlar.
* Boşaltım yaparlar.
* Uyarı alabilir ve tepki verebilirler.

a) Büyüme Gelişme

İnsanlar, hayvanlar ve bitkiler doğdukları andan itibaren büyür ve gelişirler. Bitkiler, yaşamları boyunca sürekli büyürler.

Hayvanlar ve insanların büyüme ve gelişmeleri sınırlıdır. Belli bir seviyeye ulaştığında durur.

b) Beslenme

İnsanlar, hayvanlar ve bitkilerin büyüyüp gelişmek için enerjiye ihtiyaçları vardır.

İnsanlar ve hayvanlar bu ihtiyaçlarını dışarıdan yiyerek karşılarlar. Bitkiler ise ihtiyaçlarını topraktan kökleri ile karşılarken aynı zamanda güneş ışığı ile besinlerini kendileri üretirler.

c) Hareket Etme

İnsanlar ve hayvanlar koşma, yüzme, yürüme, zıplama gibi hareketler yaparlar. Bitkiler ise hareket edemezler. Bitkiler: Güneş ışığına doğru yaprak ve

çiçekleri ile yönelirler.

d) Solunum

Canlılar yaşayabilmek için soluk alıp verirler. Soluk alıp verme sırasında vücudumuza giren hava, besinleri yakarak enerji üretir.

İnsanlar ve hayvanların bir çoğu akciğerleri ile solunum yapar.

Balıklar solungaçlarıyla solunum yapar.

Bitkiler solunumu yapraklarının üzerindeki küçük gözenekler sayesinde yapraklarıyla yapar.

e) Boşaltım

Canlılar yaşamları için gerekli olan besini enerjiye dönüştürürler.

Bu sırada kullanılan besinden geriye kalan, açığa çıkan ve kullanılmayan maddeler vücudumuzdan dışarı atılırlar. Buna boşaltım denir.

İnsanlar ve hayvanların bir çoğunun boşaltım organı böbrektir.

Bitkilerin ise boşaltım organı yapraklardır. Terleme yoluyla fazla su dışarı atılır.

Suyla atılamayan atık maddelerin fazlası yaprakların dökülmesiyle atılır.

f) Uyartı Alabilme ve Tepki Verebilme

Bir bahçeyi korumakla görevli köpek bahçeye yabancı bir kişi girdiğinde havlamaya başlar. Bir kedi köpeği görünce kaçmaya başlar.

Bir bitki Güneş ışığını görünce güneşe doğru yönelir.

Bütün canlılar dışarıdan bir uyarı gelince tepki gösterir.

Köpek için bahçedeki yabancı kişi, kedi için köpek, bitki için Güneş bir uyartıdır.

g) Üreme

Canlılar doğduktan sonra belli zamana kadar büyürler. Yeteri kadar büyüyüp olgunlaşınca kendi soylarının devam ettirebilmek için ürerler.

İnsanlar ve hayvanların bir çoğu doğarak ürer.

Hayvanların bazıları yumurtlayarak ürer.

Bitkiler yaşamları boyunca büyür. Bitkiler genellikle tohumla ürerler.

2. Ben ve Çevrem

Canlıların içinde yaşadığı ortama çevre denir. Bizim en yakın çevremiz evimizdir. Evimizin içinde bulunduğu mahalle, mahallede bulunan diğer ev ve
dükkanlar, okulumuz yakın çevremizi oluşturur. Çevremizi bir çok insan, hayvan ve bitki ile paylaşırız.

Çevremizi kullanırken istemeden zarar vermekteyiz. Çevremizi temiz tutup korumak için;
* Yerlere çöp atmamalıyız.
* Evimizin temizliğinde anne ve babamıza yardım etmeliyiz.
* Kağıt, plastik, cam gibi geri dönüşümü yapılan atıkları ayırıp uygun yerlere atmalıyız.
* Ağaç dikmeliyiz.
* Evimizin, okulumuzun etrafına çiçek dikip güzelleştirmeliyiz.

3. Doğal Çevre – Yapay Çevre

İnsanların etkisi olmadan kendiliğinden oluşan çevreye doğal çevre denir. Ormanlar, şelaleler, dereler, denizler ve dağlar gibi İnsanların etkisiyle oluşmuş çevreye yapay çevre denir.

İnsanların yaşamlarını sürdürebilmesi için doğal ve yapay çevreye ihtiyaçları vardır.

Doğal çevre, canlıların bir arada yaşadığı yerdir.

Doğal çevreyi kirletip bozarsak, bir çok canlının yok olmasına sebep olabiliriz.

Bu nedenle çevremizi koruyup temiz tutmalıyız.

4. Bilinçli Tüketici

Doğal çevremizdeki kaynaklar bizim yaşamımız için gereklidir.

Yaşamamız için çok önemli olan bu kaynakları boşa harcamamalıyız.

Bilinçli bir tüketici su, elektrik ve doğal gazı gerektikçe ve yeterli miktarda kullanır.

Doğal kaynaklarımızı bilinçsiz kullanmak bir gün tükenmesine sebep olabilir. Bu nedenle;

* Suları boşa akıtmamalıyız.
* Gereksiz yanan lambaları kapatmalıyız.
* Kışın kalın giysiler giyip, doğalgazı fazla kullanmamalıyız.

5. Sağlıklı Yaşam

Sağlıklı yaşamak hepimiz için çok önemlidir.

Sağlığımız kaybettiğimiz zaman mutsuz oluruz, hiçbir şey yapmak istemeyiz.

Sağlıklı yaşamak için;

* Dengeli ve düzenli beslenmeliyiz. Her çeşit besinden yeterli miktarda yemeliyiz.
* Hastalıklardan korunmalıyız.
* Spor yapmalıyız.
* Kişisel temizliğimize dikkat etmeliyiz.
* Uyku düzenimize dikkat etmeliyiz.