Ayaklanmaların Nedenleri

• İstanbul Hükümetinin, halkın dinî duygularını istismar etmesi
• Osmanlı Devleti’nin siyasal gücünü kaybetmesi nedeniyle Anadolu’da bazı ailelerin otoriteyi ele geçirmek istemesi
• Azınlıkların Anlaşma Devletlerinin kışkırtmaları ile bulundukları bölgelerde bağımsız bir devlet kurmak için harekete geçmeleri
• Bazı Kuvayımilliye birliklerinin Millî Mücadeleye yardım amacı ile halktan zorla yiyecek, giyecek, silah ve para toplamaları
• Çerkez Ethem ve Demirci Mehmet Efe gibi bazı Kuvayımilliye şeflerinin yeni kurulan düzenli orduya katılmayı reddetmeleri
• Osmanlı Hükümetinin, TBMM’nin Boğazları ele geçirmesini engellemek ve Anadolu’daki faaliyet alanını daraltmak istemesi
• İngilizlerin, Boğazların her iki yakasında da tampon bölge oluşturmak amacıyla TBMM aleyhine ayaklanmaları desteklemesi

Ayaklanmaların Sonuçları

• TBMM, iç güvenliği sağlama ve otorite kurma mücadelesi yapmak zorunda kalmış, millî kaynak kaybı meydana gelmiştir.
• Anadolu’daki işgallerin uzun sürmesine neden olmuş, Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması gecikmiştir.
• Yunanlılar, Anadolu’nun içlerine kadar yayılma fırsatı bulmuştur.
• Millî birlik ve beraberliğin bozulmasına ve kardeş kanı dökülmesine neden olmuştur.

Ayaklanmalara Karşı Alınan Önlemler

• Millî Mücadele aleyhine yapılan propagandalara cevap vermek ve Millî Mücadele lehine kamuoyu oluşturmak için 6 Nisan 1920’de Anadolu Ajansı kurulmuştur.
• Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarılmıştır (29 Nisan 1920).
• Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çabuk ve etkili olarak işlemesini sağlamak amacıyla İstiklâl Mahkemeleri kurulmuştur.
  (11 Eylül 1920).
• İstanbul Hükümetinin Millî Mücadele aleyhindeki fetvasına karşı Anadolu’da Rıfat Börekçi ve arkadaşlarından Millî Mücadele lehine fetva alınmıştır.
• Kuvayımilliye birlikleri kaldırılmış, yerine düzenli ordu kurulmuştur.
• İstanbul Hükümeti ile resmi haberleşme kesilmiş ve İstanbul Hükümetinin yaptığı her türlü işlem yok sayılmıştır.

Önemli: Anadolu Ajansı Millî Mücadele aleyhine yapılan propaganlara cevap vermeyi, doğru haberlerle halkı aydınlatıp Millî Mücadele lehine kamuoyu oluşturmayı amaçlamıştır. Mustafa Kemal, basın yayın faaliyetlerine önem veren bir liderdir. Sivas Kongresi sonrasında İrade-i Milliye, Ankara’ya geldikten sonra ise Hakimiyet-i Milliye gazetelerini yayımlaması bu durumun kanıtıdır.

İstiklal Mahkemelerinin üyeleri, TBMM tarafından milletvekilleri arasından seçilmiştir. Böylece TBMM yargı yetkisini de kullanmıştır. Olağanüstü mahkeme özelliği taşıyan bu mahkemelerin kararlarında temyiz hakkı yoktu. İstiklal Mahkemeleri,

• Ayaklanmaların bastırılmasına ve iç güvenlik sorununun çözülmesine, asker kaçaklarının azalmasına
• TBMM’nin Anadolu’da otorite kurmasına katkı yapmıştır.