Bütüncül afet yönetimi, afetlere karşı toplumun dayanıklılığını artırmak ve afetlerin etkilerini en aza indirmek amacıyla, tüm süreçleri kapsayan bir yönetim sistemidir. Bu yaklaşım, afetlerin öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılacak çalışmaları içerir. 9. sınıf coğrafya müfredatında, bütüncül afet yönetimi, afetlerle mücadelede etkin bir sistem olarak ele alınır.

Bütüncül Afet Yönetimi:

• Bütüncül afet yönetimi, afetlerin neden olduğu yıkımları ve can kayıplarını en aza indirmek için uygulanan bir yaklaşımdır. Bu yönetim; risk ve zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarından oluşur.
• Risk yönetimi, afet yönetiminin birinci aşamasıdır ve riskleri belirleyip zararı en aza indirmeye yönelik önlemler almayı içerir.
• Risk ve zarar azaltma aşamasında, afetin etkilerini önlemek veya azaltmak için çalışmalar yapılır. Afet riski yüksek bölgelerde tehlike haritalarının hazırlanması ve gerekli yasaların çıkarılması bu aşamada gerçekleştirilir.
• Hazırlıklı olma aşaması, afet henüz meydana gelmeden önce yapılan hazırlık çalışmalarını kapsar. Erken uyarı sistemlerinin kurulması, tahliye planlarının yapılması ve afet anında ihtiyaç duyulacak toplanma alanlarının belirlenmesi bu aşamada ele alınır.
• Müdahale aşaması, afet sırasında yapılan çalışmaları içerir. Olaylara hızlı şekilde müdahale etmek, arama kurtarma çalışmalarını yürütmek, beslenme ve barınma ihtiyaçlarını karşılamak bu aşamanın temel faaliyetlerindendir.
• İyileştirme aşaması, afet sonrasında toplumun normale döndürülmesi için yapılan çalışmaları kapsar. Hasar gören binaların yeniden inşa edilmesi, altyapının yeniden tesis edilmesi ve sağlık hizmetlerinin yeniden sağlanması bu aşamada gerçekleştirilir.
• Afet yönetiminin ikinci aşaması ise kriz yönetimidir. Kriz yönetimi, afet sırasında ve sonrasında yapılacak müdahaleleri kapsar.

Afetler ve Mekânsal Bilgi Teknolojileri:

• Bütüncül afet yönetiminde, mekânsal bilgi teknolojileri önemli bir rol oynar. Coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama teknolojileri ile kriz ve risk yönetimi daha etkin bir şekilde yürütülebilir. Bu teknolojiler sayesinde tehlike haritaları oluşturulabilir, veriler hızlıca güncellenebilir ve etkili müdahale planları yapılabilir.
• Afetler sırasında toplumlar genellikle olayın etkisinden kendi başlarına kurtulamazlar. Bu yüzden uluslararası dayanışma önemlidir. Türkiye, uluslararası afet yardımlarına katılarak birçok ülkeye destek sağlamıştır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:
Bütüncül afet yönetimi, aşağıdaki aşamalardan hangisini içermez?

A) Önleme
B) Müdahale
C) Yeniden yapılanma
D) Teşvik etme
E) Hazırlık

Çözüm:
Bütüncül afet yönetimi, afetlerin önlenmesi, hazırlanılması, müdahale edilmesi ve yeniden yapılanma süreçlerini kapsar. Ancak, teşvik etme bu sürecin bir parçası değildir.

Cevap: D

Soru 2:
Bütüncül afet yönetiminin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Doğal afetleri artırmak
B) Afet sonrası ekonomik kayıpları en aza indirmek
C) İnsanların afetleri unutturmak
D) Sadece can kaybını azaltmak
E) Afetleri öngörmek

Çözüm:
Bütüncül afet yönetiminin temel amacı, afet sonrası ekonomik kayıpları en aza indirmek ve toplumun dayanıklılığını artırmaktır. Bu süreç, insanların güvenliğini sağlamak ve toplumsal düzenin sürdürülmesine yönelik hazırlıkları içerir.

Cevap: B

Soru 3:
Aşağıdakilerden hangisi bütüncül afet yönetimi sürecinde hazırlık aşamasının bir örneğidir?

A) Afet sonrası yardım dağıtımı
B) Acil durum planlarının oluşturulması
C) Yeniden yapılanma projelerinin başlatılması
D) Afet eğitimi programlarının uygulanması
E) Can kaybı istatistiklerinin toplanması

Çözüm:
Acil durum planlarının oluşturulması ve afet eğitimi programlarının uygulanması, hazırlık aşamasının önemli örneklerindendir. Bu aşama, insanların afetlere hazırlıklı olmalarını sağlamaya yönelik çalışmaları içerir.

Cevap: B

Soru 4:
Bütüncül afet yönetiminde hangi aşama, afet sonrası kurtarma ve yardımlaşma faaliyetlerini içerir?

A) Önleme
B) Müdahale
C) Hazırlık
D) Yeniden yapılanma
E) Değerlendirme

Çözüm:
Müdahale aşaması, afet sonrası kurtarma ve yardımlaşma faaliyetlerini içerir. Bu aşama, acil durumlarda can ve mal kaybını en aza indirmeye yönelik faaliyetleri kapsamaktadır.

Cevap: B

Soru 5:
Aşağıdakilerden hangisi bütüncül afet yönetimi uygulamalarında toplumsal katılımı artıran bir yöntemdir?

A) Sadece devletin planlaması
B) Afet bilinci oluşturma çalışmaları
C) Eğitim programlarını kaldırma
D) Bilgiyi yalnızca profesyonellere kapatma
E) Toplumsal dayanışmayı azaltma

Çözüm:
Afet bilinci oluşturma çalışmaları, bütüncül afet yönetimi uygulamalarında toplumsal katılımı artıran önemli bir yöntemdir. Bu çalışmalar, halkın afetler konusunda bilinçlenmesini ve müdahale sürecine aktif katılımını sağlar.

Cevap: B