Ülkemiz yeryüzü şekilleri, iklim, beşeri ve ekonomik özellikleri bakımından çok farklıdır. Her bölgenin, yörenin ayrı ayrı özellikleri vardır. Bu yüzden insanlar ekonomik yatırımlarını yapmadan o bölgenin iklimini, yeryüzü şeklini, nüfusunu, ulaşımını ve ekonomik özelliklerini dikkate almalıdır. Ülkemizin coğrafi özelliklerini kısaca özetlersek orada hangi ekonomik faaliyetin yapılabileceğini öngörüde bulanabiliriz.
Marmara Bölgesi:
Yeryüzü şekilleri genel olarak az eğimli, yükselti az, tarım alanı geniş, iklim çeşitliliği fazladır. Ulaşım, sanayi ve ticaret gelişmiştir. Nüfus yoğundur. Çok fazla göç alır. Bu özellikleri dikkate aldığımızda Marmara Bölgesi yatırım olarak birçok alternatife sahiptir.
Örneğin Edirne ve Tekirdağ çevresinde tarım ve hayvancılık faaliyetleri, Çanakkale’de turizm faaliyetleri, Bursa ve Balıkesir’de meyvecilik, kümes hayvancılığı ve bor madenciliği, İstanbul ve Kocaeli çevresinde ise sanayiye dayalı yatırımlar yapılabilir.
Ege Bölgesi:
Kıyılarında Akdeniz iklimi, iç bölgelere doğru karasal iklim görülür. Dağlar kıyıya dik uzanır. Bu yüzden kıyı ile iç kesim arasında ulaşım kolaydır. Kıyılarda Koy, Körfez çok fazladır. Deniz turizmi gelişmiştir. Çünkü kıyılar temiz ve sığdır. Ege Bölgesi’nde incir, tütün, üzüm ve zeytin gibi tarım ürünleri çok değerli ve ihracata yöneliktir. İzmir limanı çok gelişmiş, önemli ihracat limanı özelliğine sahiptir. İç bölgelerde linyit kömürü yaygın olduğu için termik santralleri yaygındır. Afyonkarahisar’da termal turizmi yaygındır ve birçok termal turizm tesisleri bulunmaktadır.
Akdeniz Bölgesi:
Genel olarak dağlık bölgedir. Toros dağları geniş yer kaplar. Doğu-batı yönünde uzanır. Toros dağlarının kuzeyinde karasal iklim, güneyinde Akdeniz iklimi görülür.
Akdeniz’de yazların sıcak geçmesi ve uzun sürmesi deniz turizmini de çok geliştirmiştir. Yaz mevsiminde bilhassa Antalya’nın nüfusu çok fazla artmaktadır. Adana, Mersin ve Hatay taraflarında tarıma dayalı sanayi gelişmiştir.
İskenderun’da liman ve ağır sanayi vardır.
Toros dağlarında kıl keçesi yaygındır. Çünkü keçiler, çalılık ve ormanlık alanlarda daha rahat yaşar. Bu yüzden keçi hayvancılığı yaygındır. Kahramanmaraş’ta keçi sütünden dolayı dondurmacılık bu yörelerde yaygındır.
İç Anadolu Bölgesi:
Yeryüzü şekilleri genelde düz ve sadedir. Platolar geniş yer kaplar. Bölgenin kuzeyi ve güneyi dağlarla çevrili olduğu için deniz etkisine kapalıdır. Bu yüzden İç Anadolu’da karasal iklim etkilidir. Karasal iklimin etkili olduğu bu bölgemizde arpa, buğday, şeker pancarı ve nohut gibi ürünler yaygındır. İkliminden dolayı bozkır bitki örtüsü bu bitki örtüsünün yaygın olduğu yerlerde koyun önemli bir hayvancılık faaliyetidir.
İç Anadolu’da buğday tarımının yaygın olması Konya ve Karaman gibi illerimizde makarna, bisküvi ve un fabrikaları yaygındır. Konya Türkiye’nin tahıl ambarıdır.
Şeker pancarının yaygın olmasından dolayı bu bölgemizde şeker fabrikalarının sayısı fazladır.
Niğde ve Nevşehir tarafında volkanik arazilerde patates tarımı yapılmaktadır.
Sivas tarafında ise demir madeni çıkarılır ve demiryolları sanayisi vardır.
Karadeniz Bölgesi:
Adını kuzeyindeki denizden alır. Genel olarak dağlık ve engebeli bir bölgedir. Dağlar doğubatı yönünde uzanır. Bu yüzden bölgenin kuzeyi ile güneyi arasında farklı iklimler görülür. Kuzeyinde Karadeniz iklimi, güneyinde karasal
iklim görülür. Bölgede güney-kuzey yönünde ulaşım zordur. Ulaşımı kolaylaştırmak için Zigana ve Kop gibi geçitlerden yararlanılır.
Karadeniz iklimi her mevsim yağışlı olduğu için bazı ekonomik faaliyetleri olumlu, bazılarını da olumsuz etkilemiştir. Mesela yaz yağışları olduğu için deniz turizmi gelişmemiştir. Güneş enerjisi ve tahıl tarımı gelişmemiştir. Ama Ormancılık, mısır, fındık ve çay tarımını olumlu etkilemiştir. Bu yüzden ormanların %27’si Karadeniz’de bulunur. Yine ormana dayalı sanayi Karadeniz’de yaygındır. Bolu, Kastamonu, Düzce, Ordu, Artvin, Zonguldak, Giresun ve Bartın gibi illerimizde kâğıt ya da kereste sanayisi gelişmiştir.
Ayrıca Doğu Karadeniz kıyılarında çay ve fındık sanayisi bulunmaktadır.
Zonguldak ve çevresinde taşkömürü çıkarılır. Bu taşkömürün ısı kalorisi yüksek olduğu için demir-çelik sanayisinde kullanılır. Hatta taş kömüründen elektrik üretmek için Çatalağzı termik santrali kurulmuştur.
Karadeniz Bölgesinin orta kesimleri, Samsun tarafları daha düz ve sadedir. Kızılırmak ve Yeşilırmak havzalarının buradan Karadeniz’e dökülmesi ve döküldüğü yerde bir delta ovalarını oluşturması o bölgelerle tarımı geliştirmiştir.
Ayrıca deniz ve kara ulaşımı gelişmiştir. iç bölgede ulaşım daha kolaydır.
Karadeniz’de denizin tuzluluğunun az olması ve iş imkânlarının kısıtlı olması insanları balıkçılığa yöneltmiştir. Bu yüzden balıkçılık Karadeniz’de çok yapılmaktadır. Ayrıca yüksek dağlarda çayırların bulunması büyükbaş hayvancılığın yapılmasını olumlu etkilemiştir.
Karadeniz Bölgesi’nde bilhassa Doğu Karadeniz’in yüksek yaylalarında havanın temiz olması, yeşilliğin bol olması ve doğal dokunun çok bozulmaması buralarda son yıllarda doğa turizmini hareketlendirmiştir.
Doğu Anadolu Bölgesi:
Yükselti ve eğimin fazla olması ve iklimin sert oluşu bu bölgedeki ekonomiyi olumsuz etkilemiştir. Çünkü ulaşım zorluğu bölgenin önemli sorunları arasında yer alır. Bu bölgemizdeki ekonomik faaliyetler hayvancılık, tarım, madencilik, turizm ve enerji üretimi olarak değerlendirilebilir.
Hayvancılık bilhassa büyükbaş hayvancılık, çayır bitki örtüsünden dolayı yaygındır. Buralarda büyükbaş hayvancılığı daha modern yöntemlerle yapılıp, et ve süt ürünleri sanayisi geliştirilebilir. Çünkü ülkemizde et ve süt ürünleri sanayisinin üretimi yetersiz kalmaktadır.
Doğu Anadolu’da bir başka ekonomik faaliyet madencilik olabilir. Çünkü ülkemizdeki maden çeşidi ve rezervleri en çok bu bölgemizdedir. Bilhassa Elazığ ve Malatya çevresi zengindir.
Doğu Anadolu’da yapılabilecek bir önemli yatırım alanı da turizmdir. Çünkü ortalama yükseltinin fazla olması buralarda karın yerde uzun süre kalmasını sağlar. Bu da kış turizmi (kayak) için önemlidir. Ayrıca bölgede volkanik dağlar da bulunmasından dolayı buraların turizme kazandırılması gerekir.
Bu yüzden buralarda turistik otel sayısı artırılmalı, bilhassa hava ulaşımı geliştirilmelidir.
Bölgedeki engebelik ve yükseltinin olumlu tarafı akarsuların akış hızından elektrik üretilmesidir. Buna hidroelektrik denir. Doğu Anadolu’da hidroelektrik potansiyeli fazladır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi:
Yeryüzü şekilleri düz ve sadedir. Bölgede ekonomik faaliyetler tarım, madencilik, turizm ve tarıma dayalı sanayi faaliyetleri vardır.
Bölgede GAP’ın faaliyete geçmesiyle sulama sorunu azaltılmıştır. Bu durum pamuk, mısır, pirinç, karpuz gibi tarım ürünlerini önemli ölçüde etkiledi. Hatta pamuk üretiminde Güneydoğu Anadolu Bölgesi birinci sırada yer alır.
GAP: Fırat ve Dicle nehirlerinden maksimum düzeyde yararlanmak amacıyla başlatılan bu projede sulama, hidroelektrik üretimi, kent ve kırsaldaki altyapı sorununu çözmek gibi amaçları vardır.
Bölgede petrol, doğalgaz ve fosfat gibi önemli madenler çıkarılmaktadır. Bilhassa petrolün tamamına yakını buradan çıkarılır. Bu yüzden de petrokimya sanayi önemli yatırım alanı olabilir.
Bölgenin turizm açısından Adıyaman Nemrut Dağı, Şanlıurfa Balıklıgöl, Mardin Midyat gibi turizm yöreleri vardır. Yani bölgede turizm önemli yatırımlarla geliştirilebilir.
