BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK
Dünyada yaşayan ve çoğalan tüm canlı türleri biyolojik çeşitliliği oluşturur. Biyolojik çeşitliliği oluşturan tüm ürünler birbirleriyle ve ortamın cansız yapısıyla (hava, su, toprak, ışık) etkileşim hâlindedir. Bu nedenle etkileşim içindeki türler birbirine gereksinim duyarlar. Üreticiler, tüketicilere besin ve oksijen sağlarken tüketiciler üreticilere karbondioksit ve gene tüketici olan ayrıştırıcılar üreticilere ham madde olarak mineral sağlarlar.
Bu durum etkileşim içinde olan bu canlıların tümünün önemli olduğunu gösterir. Bir türün birey sayısının eksilmesi ya da neslinin tükenmesi dengenin bozulması anlamına gelir.
İnsan türü; gıda, barınma, giyim kozmetik, ısınma vb. gereksinimlerini biyolojik çeşitlilik sayesinde karşılamaktır.
Günümüzde insanların yararlandığı buğday, mısır. arpa, domates, patates, inek, koyun keçi gibi bitki ve evcil hayvanların ataları yabani atalarına dayanır. Doğada bulunup henüz yararlanmadığımız fakat ileride keşfedip yararlanabileceğimiz birçok canlı türünün olduğu düşünülmelidir. ipek böceği gibi, bal arısı gibi türlerin de olduğu unutulmamalıdır.
Biyoçeşitliliğin fazla olması insan türüne yararlanabileceği değişik türleri seçme şansı tanır.
Seçilebilecek türler üzerinde yapılacak ıslah çalışmalarıyla bu türlere istenilen nitelikteki özellikler zamanla kazandırılabilir.
Bu özelliklere sahip canlı türlerinden değişik alanlardan yararlanılabilir.
Bilim insanları yeryüzünde 5 milyondan fazla türün yaşadığını tahmin etmektedir. Günümüzde yaklaşık 2 milyon tür tanımlanabilmiştir.
Tropikal mercan resifleri ve tropikal yağmur ormanları çeşitliliğin en çok olduğu bölgelerdir. Bu bölgelerdeki tahribatlar birçok türün özellikleri öğrenilmeden nesli tükenmektedir. Bu özellikleri bilinmeyen ve henüz keşfedilmemiş türler belki insanların değişik alanlardan yararlanabildiği türlerdir.
Türkiye biyolojik zenginliği olan ülkeler arasında 9. sırada yer aldığı tahmin edilmektedir. Bu zenginliğe coğrafi koşulları farklı doğal alanların bitki örtülerinin iklimlerini ve yüksekliklerinin farklı olması önemli rol oynar. Türkiye’de 13.000’ne yakın balık türünün yaşadığı düşünülmektedir. Türkiye’de yaklaşık 300 kadar erdemik bitki türünün yaşadığı düşünülmektedir.
Türkiye’de nesli tehlike altında olan endemik türler de vardır.
Bunlar; Türkiye’nin güney batı bölgesindeki sığla (günlük) dan üretilen sığla yağı. parfüm ve ilaç yapımında kullanılmaktadır. Van Gölü’ndeki inci kefali besin olarak tüketilmektedir.
Bunlardan başka Birecik’te kelaynak, Fırat ve Dicle’de Fırat kaplumbağası, Akdeniz Foku, Çoruh engereği, Burdur Gölün’de dik kuyruk gibi verilebilecek birkaç örnektir.
Aşağıdaki haritada nesli tehlike altındaki bazı türlerin yaşadıkları yerler gösterilmiştir.
Biyolojik Çeşitliliğin Korunması
Biyolojik çeşitliliğin korunması için öncelikli olarak canlı türleri için olumsuz olan durumların bilinmesi gerekir. Bu olumsuz durumlara: yol yapımı, tarla açma, kimyasal ilaç ve yapay gübre kullanımı, bilinçsiz otlatma, yangınlar, çevre kirliliği ve bilinçsiz avlanma sayılabilir.
Biyolojik çeşitliliğin korunması için aşağıdaki önlemler alınabilir.
1. Organik (ekolojik) tarım tercih edilmelidir.
2. Endemik ve nesil tükenmekte olan türlerin alanlarına müdahale edilmemelidir.
3. Farklı ekosistemlerin alanları yeterli olacak şekilde korunmalıdır.
4. Zarar görmüş ekosistemlerin onarımını sağlayacak çalışmalar yapılmalıdır.
5. Biyolojik çeşitliliğin korunması çalışmaları için ayrılan malı kaynaklar artırılmalıdır.
6. Biyolojik çeşitliliğin korunmasını sağlayacak ve bu konuda insanları bilgilendirecek elemanlar yetiştirilmelidir.
7. Koruma altına alınmış alanlarda yaşayan insanların doğaya, zarar vermeden geçinmelerini sağlayacak kaynaklar sağlanmalıdır.
