Damar Yapısı

• Damarlar, bitkinin sentezlediği organik besinleri köke taşırlar. Ayrıca kökteki su ve mineralleri yaprak ve gövdeye taşırlar.
• Bitkilerin tümünde damar bulunmaz.
• Kara yosunu gibi damarsız bitkilerde gerçek kök, gövde ve yaprak bulunmaz.
• Bu bitkiler genellikle nemli bölgelerde yaşar ve bulundurdukları ipliksi yapılar sayesinde su ve mineralleri difüzyon ile alırlar.
• Kara yosunundan itibaren diğer bitkilerde basit veya gelişmiş damar sistemi bulunur.

Tohum

• Dişi organın yumurtalığında bulunan, embriyo, besi doku ve koruyucu kabuktan oluşan ve çimlenerek yeni bir bitkiyi meydana getiren yapıya “tohum” denir.

Tohumun Özellikleri

* Canlıdır.
* Uygun koşullarda çimlenir.
* Çimlenene kadar fotosentez yapmaz.
* Embriyoya sahip olduğu için bitkinin bütün özelliklerini taşır.

• Tohumlu bir bitkide genel olarak iki kısım bulunur; toprak üstü yapılar ve toprak altı yapılar.
• Toprak üstü yapılar: gövde, dallar, yapraklar üreme döneminde oluşan çiçek ve meyveler.
• Toprak altı yapı: kök.
• Tüm bitkilerde tohum bulunmaz. Bitkiler genel anlamda tohumlu ve tohumsuz bitkiler olarak ikiye ayrılır.

Not: Karasal ortama en iyi adapte olan bitkiler tohumlu bitkilerdir.

Gövde ve dallar

Gövde ve dalların görevleri

• Güneş ışınlarını almayı sağlama.
• Çiçek ve tohumları üremeleri, yayılmaları için uygun pozisyonda tutma.
• Besin maddelerinin, suyun ve minerallerin bitkinin değişik organları ile bağlantısını sağlama.
• Bazı bitkilerde gövde ve dalların içinde madde iletimini sağlayan taşıma sistemi (iletim demetleri = odun ve soymuk boruları) bulunur.

Odun Borusu (Ksilem): Cansızdır. Kökteki su ve mineralleri bitkinin diğer bölümlerine taşır.

Soymuk Borusu (Floem): Canlıdır. Yapraklardan köke, kökten yapraklara organik besin taşır.

• Yapısında iletim demeti bulunduran bitkilere “damarlı bitkiler“, bulundurmayanlara ise “damarsız bitkiler” denir.

Yapraklar

• Yaprak bitkinin fotosentez yaptığı organdır.
• Bitkinin türüne, yaşadığı ortama göre yaprakların şekil ve büyüklükleri farklılık gösterir.
• Kara bitkilerinin yapraklarının üstünde saydam, pürüzsüz ve kaygan bir tabaka bulunur (kütikula).
• Kütikula suda çözünmez, su kaybını önler. Bitkiyi zararlı mikroorganizmalardan korur.
• Kara bitkilerinin yapraklarında stoma (gözenek) bulunur.

Stomalar

• Canlıdır.
• Açılıp – kapanabilir.
• Fotosentez, terleme ve gaz alış-verişi yapar.

Kökler

Kökün görevleri: Bitkiyi toprağa bağlar. Topraktaki su ve mineralleri alır. Depolama yapar (havuç).

Not:  Kökler su ve mineralleri alabilmek için toprak içinde yayılır ve osmotik basıncını, toprağın osmotik basıncından yüksek tutar.

Kök Çeşitleri

Saçak Kök: Yüzeye yakın eşit büyüklükteki köklere “saçak kök” denir. Genellikle nemli ortama adapte olmuş bitkilerde gözlenir. Tek çenekli bitkiler saçak kök yapısına sahiptir.

Kazık Kök: Bir ana kök ve etrafında bir çok yan köklerden oluşan köke “kazık kök” denir. Genellikle kurak ortama adapte olmuş bitkilerde gözlenir. Çift çenekli bitkiler kazık kök yapısına sahiptir.

Not: Köklerde su ve mineral emilimini artırmak için emici tüyler bulunur.