TERLEME HIZINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Stomanın açılıp kapanmasını etkileyen faktörler aynı zamanda terleme hızını da etkiler. Bitkilerde terleme olayı buharlaşma şeklinde olduğu için su atılır ama mineral atılmaz. Bitki terleme yaptıkça osmotik basıncı artar ve topraktan suyu emerken aynı zamanda mineral de almış olur. Yani terlemeyle sadece suyu attı ama bunun sayesinde kökleriyle sıvı halde su çektiği için mineral de almış oldu. Bir bitkiyi sürekli saf suyun içinde bırakırsanız bir süre sonra ölür. Çünkü saf suda mineral yoktur. Bitkide terleme hızını etkileyen faktörler iç ve dış faktörler olmak üzere ikiye ayrılır. Bitkilerde stomalar gece kapanır ama gaz alış verişi için az miktarda açık kalırlar. Bu yüzden bitkilerde terleme olayı gece gündüz devam eder ancak gündüz terleme daha fazladır.
A) İç faktörler: Bitkinin yapısıyla ilgili olan faktörlerdir. Örneğin kutikula kalınlığı ya da yapraktaki tüy sayısı arttıkça terleme hızı azalır, yaprak yüzeyi ya da stoma sayısı arttıkça terleme hızı artar.
B) Dış faktörler: Işık şiddeti, sıcaklık, rüzgar ve nem gibi çevresel faktörlerdir.
Ortamın sıcaklığı arttıkça bitkilerde terleme hızı artar. Bazı bitkiler aşırı sıcak havalarda stomalarını kapatarak terleme hızını azaltabilir.
Havanın nemi arttıkça bitkilerde terleme hızı azalır. Bitkilerde terleme buharlaşma şeklindedir. Hava nemliyse fazla buharlaşma meydana gelmez. Kuru havalarda daha çok buharlaşma (terleme) olur.
Toprağın nemi (topraktaki su) arttıkça bitki daha çok su alacağı için terleme hızı artar.
Rüzgar ortamdaki nemi uzaklaştırdığı için rüzgarın artması terleme hızını artırır.
Bitkilerde suyun taşınmasında gerçekleşen olayların sırası
1. Yapraklarda terleme ve fotosentez sırasında suyun tüketilmesi yaprağın ozmotik basıncını artırır.
2. Yaprakta ozmotik basıncın etkisiyle oluşan çekme kuvveti ksilemin içindeki suyu çeker.
3. Kökteki su yukarı doğru çekildiği için kökün ozmotik basıncı artar ve topraktan su çeker.
Bitkilerde terleme buharlaşma şeklinde olduğu için havanın nemi arttıkça hava neme doyacağı için buharlaşma azalır. Bu durum toprağın nemiyle (topraktaki su miktarı) karıştırılmamalıdır. Toprağın nemi arttıkça bitki daha çok su alacağı için terleme hızı artar. Ayrıca rüzgâr buharlaşmayı arttırdığı için terleme hızını arttırır. Örneğin çamaşırlar rüzgârlı havalarda daha çabuk kurur. Çünkü içindeki su daha hızlı buharlaşır.
