BİTKİLERİN YAPISI VE BİTKİSEL DOKULAR
Aynı kökenden gelen ve benzer görevi yapmak için özelleşmiş hücre topluluğuna doku denir. Sınıflandırma konusundan hatırlayacağımız gibi bitkiler tohumsuzlar ve tohumlular olmak üzere 2 grupta incelenir. Bu ünitede tohumlu bitkilerin kök, gövde, yaprak gibi yapılarını ve bitkisel dokuları öğreneceksiniz. Tohumlu bitkilerin toprak
üstü ve toprak altı olmak üzere iki organ sistemi vardır. Toprak üstü organ sistemine (yaprak, meyve, gövde, çiçek) sürgün sistemi, toprak altı organ sistemine ise kök sistemi denir.
Bitkisel dokular meristem dokular (sürgen doku = bölünür doku) ve bölünmez dokular (sürekli doku = değişmez doku) olmak üzere 2 gruba ayrılır. Meristem dokular kökenine göre primer ve sekonder meristem olarak ikiye ayrılırken, bulunduğu yere göre ise uç meristem (apikal meristem) ve yanal meristem (lateral meristem) olarak ikiye ayrılır. Yani aslında uç meristem primer meristem olarak, yanal meristem ise sekonder meristem olarak değerlendirilebilir. Genel olarak primer meristem boyca uzamayı sağlarken, sekonder meristem ise enine büyümeyi sağlayan dokudur. Meristem doku hücrelerinin bazıları zamanla bölünme yeteneğini kaybedip farklılaşarak bölünmez dokuları oluşturur.
Meristem doku
Hücre çeperleri incedir (hücre zarı değil)
Kofulları küçük
Sitoplazma miktarı fazladır
Çekirdek büyüktür
Metabolizma hızlıdır
Eşeysiz üremeyi sağlar (eşeyli üremeyi değil)
Çekirdeğinde replikasyon (DNA eşlenmesi) görülür
Transkripsiyon ve translasyon görülür
Kloroplastları yoktur yani fotosentez yapmaz
Hücreleri bitişiktir, aralarında boşluk yoktur
Bütün hücreleri canlıdır
Bölünmez doku
Hücre çeperi kalındır
Kofulları büyüktür
Sitoplazma miktarı azdır
Çekirdek küçüktür
Metabolizma yavaştır
Üremeyi sağlamaz
Çekirdeğinde replikasyon görülmez
Transkripsiyon, translasyon görülebilir
Bazı hücrelerinde kloroplast vardır
Hücreleri arasında boşluklar bulunabilir
Bazı hücreleri canlıdır
BÖLÜNMEZ DOKULAR (Sürekli Doku)
- Meristem hücrelerinin farklılaşması sonucunda oluşmuştur. Bir dokuda farklılaşma olduktan sonra artık o dokunun bazı özellikleri değişir. Yani meristem farklılaşıp bölünmez dokuyu oluşturduğunda artık o bir bölünmez doku hücresidir, dolayısıyla meristemin özelliklerini gösterir diyemeyiz.
- Genel olarak çeperleri kalın, kofulları büyük ve sitoplazmaları azdır.
- Bazı hücrelerinde fotosentez görülür. Örneğin stoma ve özümleme parankiması fotosentez yapar.
- Bölünmez dokular; temel doku, koruyucu doku ve iletim doku olmak üzere üçe ayrılır.
