Birinci Arap — İsrail Savaşı (1948 — 1949)

Nedeni

Arap ülkelerinin kurulan İsrail Devleti’ni yıkmak istemeleridir. Orta Doğu’da bir Yahudi Devleti’nin kurulmasından hoşnut olmayan Mısır, Ürdün, Suriye, Lübnan ve Irak orduları 15 Mayıs 1948’de İsrail’e savaş ilan ettiler. Bir yıl kadar süren bu savaşı 75 bin kişilik bir ordusu bulunan İsrail Devleti kazanınca, beş Arap devleti ağır yenilgiye uğradılar. Savaşın çıktığı tarihten itibaren Birleşmiş Milletler de taraflar arasında bir ateşkes imzalanması için aracılık çabalarına girişti. Bu çabalara, Arapların yenilgileri de eklenince Arap ülkeleri için İsrail ile ateşkes imzalamaktan başka çare kalmadı.

Bu amaçla İsrail;

• 24 Şubat 1949’da Rodos’ta Mısır
• 23 Mart 1949’da Ras—en Nakura’da Lübnan
• 3 Nisan 1949’da Rodos’ta Ürdün
• 20 Temmuz 1949’da Manahayim’de Suriye

ile ateşkesler imzalandı. Kendisi ile sınırı olmayan Irak ile herhangi bir ateşkes anlaşması imzalanmadı. İsrail, Araplarla yaptığı savaşlarda başarılı olduğu için, Filistin topraklarının 3/4’ünü; milletlerarası bir statüye sahip olması gereken Kudüs’ün yarısını ele geçirdi. Böylece İsrail Devleti, imzaladığı bu ateşkes anlaşmaları ile Birleşmiş Milletler’in kendisine 1948’de çizdiği sınırlardan daha geniş topraklara sahip olmuş oldu.

1948 — 1949 Arap — İsrail Savaşı’nın, Orta Doğu’nun yapısında meydana getirdiği değişiklikler şunlardır:

1. Filistin’de yaşayan bir milyon kadar Arap, Yahudilerden korktuğu için yurdunu terk etmek zorunda kalmış ve bu gelişme Arap Mültecileri Meselesi’nin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Arap Mültecileri Meselesi’nin günümüze kadar gelmiş ve bugün bağımsız bir Filistin Devleti’nin kurulup kurulmaması (Filistin) meselesi haline dönüşmüştür.

2. Mısır’ın yenilgisinde monarşi rejimindeki bozuklukların büyük rolü olduğunu gören ve Hür Subaylar Komitesi adı ile gizli bir teşkilat kuran Yarbay Cemal Abdünnasır yaptığı ihtilal ile 23 Temmuz 1953’de Kral Faruk’u devirerek ülkeden çıkarmıştır. İhtilalden sonra Başbakan olan Yarbay Cemal Abdünnasır Arap monarşilerini yıkarak yerine “sosyalist — cumhuriyetçi” rejimler kurmaya yönelik çabalar başlatmıştır. Bu ihtilal Mısır’da ve Orta Doğu’da yeni bir dönemi başlatmıştır. Bu ise bölgede yeni gelişmelere ve yeni mücadelelere yol açacaktır.

3. İsrail ordusu karşısında beş Arap devletinin askeri gücünün yenik duruma düşmesi, Arap dünyasında İsrail’e karşı bir “milliyetçilik” duygusunu tahrik etmiştir.

4. Arap — İsrail ateşkes antlaşmalarından sonra bir barış antlaşması imzalanmaması taraflar arasında yeni savaşlara yol açmıştır. Batılılar Arap devletleri ile İsrail arasında yeni savaşların çıkmasını önlemek amacı ile birtakım tedbirler aldılar. Amerika, İngiltere ve Fransa, 25 Mayıs 1950’de bir deklarasyon yayımlayarak, Arap ülkelerine ve İsrail’e ancak iç güvenliklerinin gerektireceği kadar silah satacaklarını ve bu silahları başka bir devlete karşı kullanmamaları şartı ile vereceklerini bildirdiler