Bir Fonksiyonun Tersi 10. sınıf
Not: Sayfanın sonunda Bir Fonksiyonun Tersi Çözümlü Sorular ve konu anlatımı videoları bulunmaktadır.
Bir Fonksiyonun Tersi Nasıl Alınır? (Adım Adım Anlatım)
Bir fonksiyonun tersini bulmak için şu adımlar izlenir:
- Fonksiyon y eşittir f(x) biçiminde yazılır.
Verilen fonksiyon önce y eşittir f(x) biçiminde yazılır. Bu, fonksiyonun tersini bulmak için başlangıç noktasıdır. - x ve y yer değiştirir.
Fonksiyonun tersini bulmak için x ve y değişkenleri yer değiştirir. Bu şekilde yeni bir denklem elde edilir. - y yalnız bırakılır.
Bu adımda y yalnız bırakılacak şekilde denklemi çözeriz. - Sonuç y eşittir f ters x olarak yazılır.
Son olarak, y yalnız bırakıldıktan sonra sonuç f ters x biçiminde ifade edilir.
Ters Fonksiyon
Ters Fonksiyonun Özellikleri
Bileşke ve Ters Fonksiyon Grafik İncelemesi
Bir Fonksiyonun Tersi Soruları ve Çözümleri
FONKSİYONLAR
1. Fonksiyon Kavramı ve Gösterimi
- Fonksiyon Kavramı
- Fonksiyon Türleri
- Fonksiyonlarda Dört İşlem
- Fonksiyonların Grafikleri
- Doğrusal Fonksiyonlarla Modellenebilen Günlük Hayat Durumları
2. İki Fonksiyonun Bileşkesi ve Bir Fonksiyonun Tersi
Çözümlü Sorular
Soru 1:
f(x) = 2x + 5 fonksiyonunun tersini bulun.
Çözüm:
- Fonksiyonu y = f(x) biçiminde yazalım:
y = 2x + 5 - x ve y’yi yer değiştirelim:
x = 2y + 5 - y’yi yalnız bırakmak için denklemi çözelim:
x – 5 = 2y
y = (x – 5) / 2 - Sonucu f ters x biçiminde yazalım:
f ters x = (x – 5) / 2
Cevap:
f ters x = (x – 5) / 2
Soru 2:
f(x) = (3x – 4) / 2 fonksiyonunun tersini bulun.
Çözüm:
- Fonksiyonu y = f(x) olarak yazalım:
y = (3x – 4) / 2 - x ve y’yi yer değiştirelim:
x = (3y – 4) / 2 - y’yi yalnız bırakmak için denklemi çözelim:
2x = 3y – 4
2x + 4 = 3y
y = (2x + 4) / 3 - Sonucu f ters x biçiminde yazalım:
f ters x = (2x + 4) / 3
Cevap:
f ters x = (2x + 4) / 3
Soru 3:
f(x) = x kare + 2x fonksiyonunun tersini bulun.
Çözüm:
Bu fonksiyon ters alınmaya uygun değildir çünkü bu bir bir fonksiyon değildir. Parabolik fonksiyonlar her x değeri için birden fazla y değeri verebilir, bu yüzden ters fonksiyon yoktur.
Cevap:
Bu fonksiyonun tersi yoktur.
Soru 4:
f(x) = (x + 3) / (x – 2) fonksiyonunun tersini bulun.
Çözüm:
- Fonksiyonu y = f(x) olarak yazalım:
y = (x + 3) / (x – 2) - x ve y’yi yer değiştirelim:
x = (y + 3) / (y – 2) - İçler dışlar çarpımı yapalım:
x(y – 2) = y + 3
xy – 2x = y + 3 - y’li terimleri bir tarafa toplarken diğer terimleri diğer tarafa alalım:
xy – y = 2x + 3 - y’yi parantez dışına alalım:
y(x – 1) = 2x + 3 - y’yi yalnız bırakalım:
y = (2x + 3) / (x – 1) - Sonucu f ters x biçiminde yazalım:
f ters x = (2x + 3) / (x – 1)
Cevap:
f ters x = (2x + 3) / (x – 1)
Soru 5:
f(x) = 4x – 7 fonksiyonunun tersini bulun.
Çözüm:
- Fonksiyonu y = f(x) olarak yazalım:
y = 4x – 7 - x ve y’yi yer değiştirelim:
x = 4y – 7 - y’yi yalnız bırakmak için denklemi çözelim:
x + 7 = 4y
y = (x + 7) / 4 - Sonucu f ters x biçiminde yazalım:
f ters x = (x + 7) / 4
Cevap:
f ters x = (x + 7) / 4
Soru 3:
f(x)=x2+2x fonksiyonunun tersini bulun.
Çözüm:
Bu fonksiyon ters alınmaya uygun değildir çünkü bu bir birbirine karşılık gelmeyen (her x değeri birden fazla y değeri verir) fonksiyon değildir. Parabolik fonksiyonlar genellikle ters alınamaz.
Cevap:
Bu fonksiyonun tersi yoktur.
Soru: Snfnzdaki öğrencilerin kümesi A, bu öğrencilerin adreslerinin kümesi
B olsun. Snfnzdaki öğrencilerden ikisi ikiz kardeõ ise,
a. A dan B ye tanml, öğrencileri adreslerine eõleyen bir fonksiyon yazlabilir
mi Neden
b. B den A ya tanml, öğrencilerin adreslerini öğrencilere eõleyen bir
fonksiyon yazlabilir mi Neden
c. a ve b seçeneklerinde belirtilen fonksiyonlar yazlabiliyorsa bunlarn
bire bir ve örten olma özelliklerini inceleyiniz.
Soru: ÷lk h[ 10 m sn. olan bir otobüsün
10. saniye sonundaki h[ 30
m sn. dir. i 86. õekil u de bu otobüsün
h[nn [amana baôl graüôi
verilmiötir.
a. Otobüsün h[n [amann bir
fonksiyonu olarak ya[p bu
fonksiyonun tanm ve deôer
kümelerini bulalm.
b. H[ – [aman fonksiyonunun ters fonksiyonunun kuraln, ters fonksiyonun
tanm ve deôer kümelerini bulalm. ‘onksiyon ile tersinin
graüôini ayn koordinat sisteminde gÌsterelim.
Bir Fonksiyonun Tersi
İskenderun, Türkiye nin en büyük ilçelerinden biri olup özellikle sanayi, deniz
ticareti ve turizm alannda hzla geliõmektedir. öskenderun un ayr bir özelliği
ise meteoroloKi genel müdürlüğü tarafndan verilen bilgiye göre 1962 ylnda
21,3 C ( derece selsiyus ) ile en yüksek yllk ortalama scaklk değerine sahip
olmasdr. Kaydedilen bu scaklk değeri 5
9 ile çarplp bulunan sonuca
32 eklenince bulunan değer bu scaklğn F ( Fahrenhayt ) türünden değerini
göstermektedir.
Sizce F türünden verilen her scaklk değerine C türünden bir scaklk değeri
karõlk gelir mi ( i21. ±rnekue baknz.
Soru: R de tanml bire bir ve Ìrten f ( x ) = x + 4 ve g ( x ) = 1 – x fonksiyonlar verilmiö olsun. Bu iki fonksiyonun bileökelerinin bire bir ve Ìrten olup olmayacaôn inceleyelim.
Bire Bir ve Örten Fonksiyonlar ile İlgili Uygulamalar
Graùği verilen bir fonksiyonun bire bir, örten ya da içine olduğunu yatay doğru testi ile belirleyebiliriz. Yatay doğru testinde, graùği verilen fonksiyonun değer kümesindeki elemanlardan x eksenine paralel doğrular çizilir. Bu doğrular fonksiyonun graùğini r Daima keserse fonksiyon örtendir. r Bazen keser, bazen kesmezse fonksiyon içinedir. r En fazla bir noktada keserse fonksiyon bire birdir, birden fazla noktada keserse bire bir değildir.