Şekildeki sürtünmesiz eğik düzlemin K noktasından serbest bırakılan bir cisim, ağırlığının etkisi ile eğik düzlemin K-L arasında hızlanır. Cisme, yatay L-M arasında bir kuvvet etki etmediğinden sabit hızla hareketini sürdürürken M noktasını geçtikten sonra yavaşlar.

Cismin K-L arasında hızlanmasını yani ivmeli hareket yapmasını sağlayan kuvvet, cismin ağırlığının eğik düzleme paralel bileşenidir. Cisme K-L arasında etki eden bu kuvvet sabit olduğundan, cisim K-L arasında sabit ivmeli hareket yapar. İvme, birim zamandaki hız değişimi olarak tanımlanır. Bu nedenle ivmeli hareket yapan hareketlinin hızı, birim zamanda ivmenin büyüklüğü kadar artar ya da azalır.

Örneğin 10 m/s² büyüklüğündeki ivme ile hızlanan bir cismin hızı, her saniyede 10 m/s artar. Bir hareketlinin hızı düzgün olarak artıyor ya da azalıyorsa bu harekete sabit ivmeli hareket denir. Sabit ivmeli hareket, birim zamandaki hız değişiminin sabit kaldığı harekettir.

Kuvvet ve Hareket

• Vektörler
• Bağıl Hareket
• Newton’ın Hareket Yasaları
• Bir Boyutta Sabit İvmeli Hareket
• İki Boyutta Hareket
• Enerji ve Hareket
• İtme ve Çizgisel Momentum
• Tork
• Denge ve Denge Şartları
• Basit Makineler

Çözümlü Örnek Test Soruları

Bir boyutta sabit ivmeli hareket, bir cismin ivmesinin zamanla değişmediği harekettir. Bu hareket türünde hız-zaman ve konum-zaman ilişkileri belirli formüllerle hesaplanabilir. Sabit ivmeli harekette hız, ivme ve zaman arasındaki ilişkiler Newton’un hareket yasalarıyla da uyumludur.

1. Sabit ivmeli bir harekette, bir cismin ivmesi nasıldır?

A) Sürekli değişir
B) Zamanla azalır
C) Sabit kalır
D) Başlangıç hızına bağlıdır

Çözüm: Sabit ivmeli harekette, ivme zamanla değişmez ve sabit kalır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

2. Sabit ivmeli harekette hız ile zaman arasındaki ilişkiyi veren denklem nedir?

A) v = v0 + at
B) v = v0 – at
C) v = v0 t
D) v = v0 / t

Çözüm: Sabit ivmeli hareket için hız denklemi v = v0 + at ile hesaplanır.
Doğru cevap A şıkkıdır.

3. Bir cisim sabit ivme ile durgun halden 4 saniyede 16 m/s hıza ulaşıyor. İvmesi kaç m/s²’dir?

A) 2
B) 4
C) 6
D) 8

Çözüm: İvme, hız değişiminin zamana oranıdır. a = (v – v0) / t . Burada v0 = 0 , v = 16 , t = 4 . İvme a = 16 / 4 = 4 m/s² ‘dir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

4. Sabit ivmeli bir hareket yapan bir cismin konumu hangi denklemle hesaplanır?

A) x = x0 + v0 t + (1/2) a t²
B) x = v0 t
C) x = a t
D) x = x0 + v0 + t

Çözüm: Sabit ivmeli hareketin konum denklemi x = x0 + v0 t + (1/2) a t² ‘dir.
Doğru cevap A şıkkıdır.

5. Başlangıç hızı 5 m/s olan bir cisim, 3 m/s² sabit ivme ile 4 saniye hareket ediyor. Son hızı nedir?

A) 12 m/s
B) 15 m/s
C) 17 m/s
D) 18 m/s

Çözüm: Hız denklemi v = v0 + at ‘dir. Burada v0 = 5 m/s , a = 3 m/s² , t = 4 s verildiğinden, v = 5 + 3 x 4 = 17 m/s ‘dir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

6. Sabit ivmeli bir cisim, başlangıç hızsız olarak hareket ediyor ve 6 saniye boyunca 2 m/s² ivmeyle hızlanıyor. Cisim bu süre sonunda ne kadar yol alır?

A) 12 metre
B) 18 metre
C) 24 metre
D) 36 metre

Çözüm: Konum denklemi x = v0 t + (1/2) a t² ‘dir. v0 = 0 , a = 2 m/s² , t = 6 s verildiğinde x = 0 + (1/2) x 2 x 6² = 36 metre ‘dir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

7. Sabit ivmeli hareket yapan bir cisim 5 saniyede 50 metre yol alıyor. Cisme etki eden ivme kaç m/s²’dir? (Başlangıç hızı sıfır kabul edilsin.)

A) 2
B) 4
C) 5
D) 10

Çözüm: Konum denklemi x = (1/2) a t² ‘dir. x = 50 metre , t = 5 saniye olduğuna göre, 50 = (1/2) x a x (5²) . Buradan a = 4 m/s² bulunur.
Doğru cevap B şıkkıdır.

8. Bir cisim sabit 3 m/s² ivme ile hareket ediyor ve başlangıç hızı 10 m/s. Cisim 5 saniye sonra hangi hıza ulaşır?

A) 15 m/s
B) 20 m/s
C) 25 m/s
D) 30 m/s

Çözüm: Hız denklemi v = v0 + at ‘dir. v0 = 10 m/s , a = 3 m/s² , t = 5 s verildiğinde, v = 10 + 3 x 5 = 25 m/s ‘dir.
Doğru cevap C şıkkıdır.