Bilimsel Araştırmalar ve Etik
- Etik, toplum içindeki davranışlarımızı, yaptıklarımızı düzenleyen, sorgulayan bir dizi kuraldır. Bu kuralların bir kısmını kanunlar belirler. Bazıları kanunlar karşısında suç olmasa da toplum tarafından kabul görmeyebilir.
- Bilim dünyasındaki etik kavramı bilim etiği olarak nitelendirilebilir.
- Aslında bilim etiğinin temeli liyakat ve dürüstlüktür.
- Bilimsel çalışmalarda kullanılan tasarımların, analizlerin doğru olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yani bilim insanının yaptığı çalışmaların sonuçları her yerde kullanılabilmeli ve çalışılabilmelidir.
- Araştırma süreçlerinde dürüstlüğün önemi çok büyüktür. Bilimsel aşırma (intihal), bilimsel yanıltma, bilgileri çarpıtma kabul edilemez yanlışlardır.
- Bilimsel çalışmalarda kültürel mirasa, toplum kurallarına saygı duyulmalıdır. Ekolojik çevreye, kültürel mirasa ve canlılara zarar vermemek de önemlidir.
- 20. yüzyıldaki en büyük bilimsel başarılardan biri DNA’nın moleküler yapısının çözülmesidir. James Watson ve Francis Crick 1962 yılında DNA’nın ikili sarmal yapısını ortaya çıkarmışlar ve Nobel ödülü almışlardır. Fakat bu iki bilim insanı etik kurallara uygun davranmadıkları için adları ve eserleri gölgelenmiştir. Rosalind Franklin Londra’da Cambridge Üniversitesi’nde DNA’yı çok net fotoğraflamıştır. Bu fotoğrafı çalışma arkadaşı Franklin’e sormadan Watson’a göstermiştir. Bu aşamadan sonra Watson ve Crick’in tüm çalışmaları hızlanmış ve sonuca götürmüştür. Fakat Watson ve Crick Nobel ödülü alırken Franklin’den hiç söz etmemişlerdir. Bu haksızlık bilimsel araştırmalarda etik kuralların ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.
Araştırma süreci ve sonuçlarıyla ilgili bilim etiği kuralları şöyle özetlenebilir:
- Bilimsel aşırma (intihal), bilimsel yanıltma ve bilgileri çarpıtma yapılmamalıdır.
- Çalışma ile ilgili birimlerden izin alınmalıdır.
- Zararlı uygulamalar var ise gerekli uyarılar yapılmalıdır.
- Çalışmaya katkısı olmayan kişiler yazarlar arasına dahil edilmemeli, katkısı olan kişiler ise eksiksiz dahil edilmelidir.
- İnsan ve hayvan deneyleri yapılıyorsa hayvan haklarına saygı duyulmalıdır.
- Ekolojik dengeye zarar verebilecek deney ve araştırmalardan kaçınılmalıdır.
